Zjarret po na pajtojnë me Greqinë

Shpesh herë interpretimi i marrëdhënieve ndërkombëtare bazohet thelbësisht në dimensionin e materializmit, se sa tek aspektet simbolike dhe spirituale të popujve respektivë. Edhe për sa i përket pjesës teorike, disponimi i fuqisë ushtarake dhe ekonomike vlen më shumë se sa marrëdhëniet ndëretnike, tregu, apo parimi se ‘arti bashkon dhe nuk ndan’.

Ky fenomen ekziston edhe tek interpretimi që jo rrallë herë i bëhet politikës së jashtme shqiptare dhe Shqipërisë në përgjithësi nga një plejadë specialistësh, pjesa më e madhe e të cilëve u kualifikua në periudhën e Luftës së Ftohtë. Përtej aspektit objektiv, doza jo të dobëta të etnocentrizmit që karakterizojnë qasjen në fjalë janë gjithashtu përgjegjëse për kultivimin diakronik të ‘fqinjofobisë’, ‘psikologjisë së rrethimit’, ndjenjës së inferioritetit ndaj fqinjëve dhe civilizimit evropian, apo dhe luhatjeve midis krenarisë dhe fatalitetit. Kështu, shumë herë Greqia është parë si armik shekullor që kërkon Shqipërinë e Jugut, Serbia vrasëse e betuar dhe e pamëshirshme e cilitdo që ka ‘gjak shqiptari’, ashtu siç shihej Italia ‘pushtuese’ në dekadat e para të shekullit të kaluar, një imazh kolektiv që ka ndryshuar tërësisht sot. Më tej thuhet se Evropa nuk na dëshiron, për shkak se ajo është ‘imorale’. Nga ana tjetër, ne e shohim veten shenjtorë, të pagabueshëm, viktima të intrigave të të fortëve dhe dinakëve.

Në këtë mënyrë i mëshohet fuqisë materiale, duke lënë jashtë loje – me qëllim – aspektet jo materiale të fuqisë kolektive të vendit tonë. Cilat janë këto aspekte? Ka plot. Në raport me Greqinë, elementi më i rëndësishëm është prezenca e komunitetit shqiptar atje; i Shqiptarëve të cilët emigruan rreth dy dekada e gjysmë më parë dhe që sot janë integruar me sukses në shoqërinë greke. Numri i madh i tyre në Greqi, si dhe distanca shumë e afërt me vendim mëmë, i ka kthyer ata në një burim difuzioni kulturor për të dyja shoqëritë.

Një element tjetër – dhe këtu qëndron specifika e aktualitetit – është solidariteti i strukturave shtetërore në rast krizash. Kohët e fundit të gjithë jemi njohur me zjarret që kanë mbërthyer pyet në Shqipëri, si dhe ndihmën e avionëve grekë, të cilët kanë asistuar në shuarjen e flakëve dhe shpëtimin e natyrës apo jetëve njerëzore. Përveç shuarjes së zjarreve, ndihma e ofruar në këtë periudhë të vështirë ka kontribuar gjithashtu në qetësimin e tensioneve që karakterizojnë marrëdhëniet shqiptaro-greke vitet e fundit. Një gjuhë më e qetë midis lidershipit respektiv të dy vendeve, mund të pasohet më vonë me dendësimin e vizitave dypalëshe dhe diskutimin e qetë të temave ‘të nxehta’. Ky kapacitet diplomatik – i quajtur ndryshe ‘diplomacia e shuarjes së zjarreve’ – asiston midis të tjerash në forcimin e fuqisë totale të dy vendeve, në të mirë të sigurisë kombëtare, por edhe paqes dhe stabilitetit rajonal. Një situatë e ngjashme ndodhi me afrimin greko-turk në vitin 1999, si rezultat i ndihmës reciproke të ofruar pas dy tërmeteve që atë vit dëmtuan Turqinë dhe Greqinë. ‘Diplomacia e tërmeteve’ në atë periudhë u forcua edhe nga vullneti i qytetarëve Turq dhe Grekë, të cilët nuk nguruan të ofronin gjak në ndihmë të të dëmtuarve, pavarësisht identitetit nacional të ‘armikut shekullor’.

Ofrimi i ndihmës në përballimin e problemeve që qytetarët ndeshen në jetën e përditshme disponon forcën për të kontribuar në ri-dimensionimin pozitiv të imazhit kolektiv në lidhje me ‘të tjerët’. Si rezultat, mund të krijohen hapësirat e favorshme për afrimin e qasjeve të elitave politike, duke i dhënë kështu oksigjen frymëmarrjes së marrëdhënieve të qytetarëve shqiptarë me shtetin dhe shoqërinë greke. Paralelisht, përveç shmangieve të përplasjeve ndërshtetërore, afrimet demokratizojnë pikëpamjet e ngurta mbi politikën e jashtme. Fokusimi tek problemet reale që shqetësojnë marrëdhëniet e shoqërisë shqiptare me autoritetin politik të shtetit shqiptar ndikon pozitivisht si në demokracinë e brendshme, ashtu dhe në rendimentin e politikës së jashtme.