A mundet  që një mutacion gjenetik i rrallë i një gruaje një ditë të ketë një ndikim global në rrezikun e demencës?

Është  e mundur, thonë hetuesit që raportojnë për një rast potencial të një gruaje, mutacioni gjenetik i së cilës stabloi çmendurinë për dekada, edhe pse truri i saj tashmë ishte dëmtuar nga sëmundja e Alzheimerit.

Ndërsa shumica e rasteve të Alzheimerit nuk janë të drejtuara nga predispozicioni gjenetik, një grua në Kolumbi është midis rreth 1.200 personash në vendin e saj që përballen me një rrezik gjenetikisht më të lartë për fillimin e hershëm të Alzheimerit.

Pse? Ata të gjithë mbajnë mutacionin E280A të një gjeni të quajtur Presenilin 1 (PSEN1), i cili dihet se rrit shanset për Alzheimer në një moshë shumë më të re se zakonisht.

“Ne identifikuam një individ që ishte i predispozuar për të zhvilluar Alzheimerin në të 40-tat e saj,” vuri në dukje autori i studimit Dr. Joseph Arboleda-Velasquez. Ai është një asistent profesor i oftalmologjisë me Institutin e Kërkimit të Syrit në Shkollën Mjekësore Harvard, në Boston.

Por, çuditërisht, gruaja “mbeti e pashpirt deri në vitet 70”, shtoi Arboleda-Velasquez.

Gruaja  kishte në të vërtetë, shenja të qarta tregimi të Alzheimerit në trurin e saj. Ajo thjesht nuk kishte zhvilluar demencë.

Për shembull, ndërsa ajo kishte më pak “nyje nervore” në trurin e saj sesa është tipike për pacientët Alzheimer, deri në kohën kur ajo kapi të 40-at, ajo kishte të njëjtin nivel të pazakontë të lartë të depozitave të trurit të amiloideve-beta sikurse moshatarët e saj E280A. Depozitat e tilla janë një nënshkrim kryesor i Alzheimerit.

Atëherë, pse ajo nuk zhvilloi çmenduri të moshës së mesme si bashkëmoshatarët e saj?

Për të zbuluar misterin, Arboleda-Velasquez dhe kolegët e tij bënë një analizë të thelluar gjenetike mbi gruan. Dhe ajo që ata gjetën është se ajo nuk kishte vetëm një mutacion, por dy.

Përveç mutacionit E280A, ajo mbarti të ashtuquajturin mutacion “Christchurch” në gjenin APOE3.

Por ka edhe më shumë. Jo vetëm që ajo mbart mutacionin Christchurch, por ajo kishte dy prej tyre. Disa nga bashkëmoshatarët e saj me E280A (rreth 6%) mbanin gjithashtu një kopje të vetme të Christchurch. Por ajo ishte e vetmja që mbante dy, zbuluan hetuesit.

“Është jashtëzakonisht e rrallë, me një përhapje të përafërt prej më pak se një në çdo 200,000 individë,” tha Arboleda-Velasquez.

Dhe të kesh një mutacion kaq të rrallë nuk dukej se ishte e mjaftueshme. Asnjë mbrojtje kundër demencës  nuk ishte e lidhur me vetëm një mutacion të Christchurch. Por siç sugjeron çështja e kësaj gruaje, të kesh dy mutacione të tilla duket se kishin hedhur një mburojë kundër Alzheimerit, duke ruajtur aftësinë e saj për të mbajtur mend gjërat dhe të mendonte  qartë për disa dekada, shumë kohë pasi bashkëmoshatarët e saj me E280A kishin filluar të përjetonin rënie të aftësive njohëse.

“Kjo është hera e parë që një pacient specifik që bart mutacionin [të dyfishtë] është i lidhur me një përfitim të tillë mbrojtës,” vuri në dukje Arboleda-Velasquez.

Si punon? Duket se “mutacioni vendos një bllok në kaskadën e ngjarjeve që lidhin akumulimin e amiloidit me vdekjen nervore [të qelizave të trurit],” shpjegoi ai.

Ekipi e pranoi që do të duhen më shumë hulumtime për të konfirmuar përfundimisht ndikimin e mutacionit Christchurch dhe për të eksploruar më tej sesi funksionon me të vërtetë kjo lidhje e vonimit të mutacionit ose demencës .

Por, në teori, përvoja jashtëzakonisht e rrallë e kësaj gruaje në Kolumbi përfundimisht mund të ketë pasoja të thella për pacientët Alzheimer në të gjithë botën, nëse “barnat e reja që imitojnë efektin e [mutacionit” mund të zhvillohen, tha Arboleda-Velasquez. Në vend që të ndalonte zhvillimin e Alzheimerit, ilaçe të tilla do të parandalonin që Alzheimeri të shkaktojë çmenduri.

Heather Snyder, nënkryetar i marrëdhënieve mjekësore dhe shkencore në Shoqatën e Alzheimerit, i karakterizoi gjetjet si “një zbulim të rëndësishëm”.

Pasqyrat e mbledhura nga një vështrim në përvojën e këtij pacienti të veçantë janë “plot mundësi për të rritur të kuptuarit e sëmundjes së Alzheimerit dhe gjithë demencës, dhe avancimin e rrugëve të mundshme për trajtim”, sugjeroi Snyder.

“Të kuptuarit e asaj që po ndodh në trurin e njerëzve kur duket se ka vonesë ose ndalim të përparimit të sëmundjes – për shkak të kësaj forme gjenesh ose ndryshe – krijon mundësi të shumta për të hetuar mundësi të reja të trajtimit dhe uljes së rrezikut,” shtoi ajo.

Në të njëjtën kohë, Snyder paralajmëroi se “nevojiten më shumë hulumtime për të kuptuar më hollësisht se si gjenetika ndikon në rrezikun e Alzheimerit / demencës, dhe për të zgjeruar dhe konfirmuar këto gjetje në një numër më të madh njerëzish.”

Studimi u botua në 4 nëntor në revistën Nature Medicine .