Çrregullimi i mungesës së CDKL5 (i varur nga ciklina, i ngjashëm me kinazën 5) është një gjendje e rrallë neuro-zhvillimore e shkaktuar nga variante patogjene në gjenin CDKL5. Çrregullimi mund të shkaktojë një gamë të gjerë të simptomave me ashpërsi të ndryshme. Simptomat më të zakonshme përfshijnë sulmet e hershme, të vështira për të kontrolluar krizat dhe dëmtimin e zhvillimit neurotektiv që ndikon në funksionin njohës, motorik, të folurit dhe shikimit.

Edhe pse e rrallë, çrregullimi i mungesës së CDKL5 është një nga format më të zakonshme të epilepsisë gjenetike. Aktualisht, ka dy fëmijë të diagnostikuar me gjendjen çdo javë.

Shkaku i çrregullimit të mungesës së CDKL5

Gjeni CDKL5 është përgjegjës për krijimin e një proteine të nevojshme për zhvillimin dhe funksionimin normal të trurit. Variantet patogjene në gjenin CDKL5 zvogëlojnë sasinë e proteinës funksionale CDKL5 ose ndryshojnë aktivitetin e saj në neurone. Një mungesë e CDKL5 ose dëmtimi i funksionit të tij prish zhvillimin e trurit.

Shkaku i saktë i çrregullimit të mungesës së CDKL5 nuk dihet. Shumica e varianteve patogjene brenda gjenit CDKL5 ndodhin në mënyrë spontane dhe nuk trashëgohen në  familje. Sidoqoftë, në raste të rralla, janë raportuar familje në të cilat shumë vëllezër e motra ishin prekur me të njëjtin variant patogjen.

Simptomat e çrregullimit të mungesës së CDKL5:

Simptomat e çrregullimit të mungesës së CDKL5 ndryshojnë shumë, por zakonisht përfshijnë kriza që fillojnë që në foshnjëri, të ndjekura nga vonesa të konsiderueshme në shumë aspekte të zhvillimit. Llojet e krizave mund të ndryshojnë me moshën, dhe ato zakonisht ndjekin një model të parashikueshëm. Krizat  ndodhin çdo ditë në individët më të prekur.

Shumica e fëmijëve me çrregullim të mungesës së CDKL5 kanë aftësi të kufizuar të rëndë intelektuale. Shumica e fëmijëve të prekur nga çrregullimi nuk mund të ecin, flasin ose ushqehen vetë, dhe shumë janë të detyruar të qëndrojnë  në një karrocë. Disa mund të kenë skoliozë, dëmtim të shikimit, vështirësi gastrointestinale si zbaticë dhe kapsllëk dhe probleme të frymëmarrjes dhe gjumit. Pothuajse të gjithë individët e prekur kanë ton të ulët të muskujve (hipotonia), dhe çrregullimet e lëvizjes gjithashtu mund të jenë të pranishme.

Karakteristikat dalluese të fytyrës në disa njerëz me çrregullim të mungesës së CDKL5 përfshijnë një ballë të lartë dhe të gjerë, sy të mëdhenj dhe të thellë, një hapësirë të përcaktuar mirë midis hundës dhe buzës së sipërme (filtrum), buzët e plota, dhëmbët me hapësirë të gjerë dhe një çati të lartë të gojës (qiellzës). Mund të ndodhin edhe ndryshime të tjera fizike, të tilla si një madhësi jashtëzakonisht e vogël e kokës (mikrocefalia) dhe gishtat me më majë kon.

Rreth 90% e njerëzve të diagnostikuar me çrregullim të mungesës së CDKL5 janë femra, për faktin se gjeni CDKL5 ndodhet në kromozomin X, një nga dy kromozomet që përcaktojnë seksin e një personi. Femrat kanë dy kromozome X, ndërsa meshkujt kanë një X dhe një Y, kështu që femrat kanë një kopje të dytë të gjenit CDKL5 që është në gjendje të funksionojë siç duhet, por meshkujt jo. Meshkujt e prekur kanë tendencë të kenë aftësi të kufizuara më të rënda në zhvillim, duke përfshirë paaftësi të thellë intelektuale dhe pothuajse asnjë zhvillim të aftësive motorike bruto dhe të imëta.

Diagnostikimi i çrregullimit të mungesës së CDKL5

Diagnostikimi i çrregullimit të mungesës së CDKL5 fillimisht dyshohet në bazë të simptomave, historisë mjekësore dhe një provimi fizik. Fëmijët me CDKL5 të dyshuar vlerësohen nga mjek të shumtë, duke përfshirë specialistëm të përkushtuar në epilepsi, neurogjenetikë, këshillim gjenetik, gastroenterologji, mjekësi rehabilitimi, ortopedi, pulmonologji, kardiologji, oftalmologji, gjinekologji dhe fizioterapi.

Diagnoza konfirmohet nga testimi gjenetik molekular që zakonisht mund të kryhet ose nga një mostër gjaku ose pështyme që dërgohet në një laborator për sekuencën gjenetike. Mund të duhen disa javë ose disa muaj për rezultatet e testimit gjenetik, në varësi të testit specifik që është kryer.

Trajtimi për çrregullimin e mungesës së CDKL5:

Trajtimi  përqendrohetn në menaxhimin e simptomave, sigurimin e mbështetjes për fëmijët dhe familjet e tyre dhe maksimizimin e aftësive të secilit pacient.

Kontrolli i krizës në çrregullimin e mungesës së CDKL5 është sfidues dhe shpesh është çështja më e vështirë shëndetësore për tu menaxhuar. Askush nga ilaçet kundër krizave  nuk është gjetur të jetë njëtrajtësisht efektiv për të trajtuar çrregullimin e mungesës së CDKL5. Një kombinim i ilaçeve kundër krizës mund të ofrojë periudha qetësie që zgjasin diku nga disa javë në disa vjet. Shpesh krizat kthehen dhe mund të marrin një formë tjetër.

Fizioterapia / terapia fizike ndihmon në përmirësimin e tonit të përgjithshëm të muskujve, stabilitetin e trungut, forcën, ekuilibrin dhe shtrirjen e këmbëve, parandalimin e deformimeve të këmbëve dhe mbajtjen e kordoneve të thembrave të zgjatura. Ndërhyrja e hershme në formën e terapisë fizike, terapisë së punës, dhe terapisë së të folurit dhe komunikimit shtues është thelbësore.

Pacientët duhet të takohen edhe me një dietolog i cili siguron që ata po mbajnë ushqimin optimal.  Gjithashtu  duhet të kenë edhe mbështetje psikosociale për pacientët me çrregullim të mungesës së CDKL5 dhe duhet të punohet nq grup me familjarët  për të zhvilluar një plan të përshtatshëm për trajtimin dhe ecurinë e pacientit.