Kriza Kubane e Raketave, i çoi Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Sovjetik shumë pranë

një konflikti që mund të ishte apokaliptik për mbarë botën. Shkak për 2 javët më të tensionuara të Luftës së Ftohtë, ishte zbulimi në Kubë më 14 tetor 1962 nga piloti i avionit spiun amerikan U-2, i raketës balistike sovjetike me rreze të mesme, SS-4, që po bëhej gati të instalohej.

Këto raketa, ndodheshin vetëm 90 milje nga brigjet e SHBA-së. Presidenti amerikan Xhon Kenedi u informua për situatën më 16 tetor. Ai thirri menjëherë një grup këshilltarësh dhe zyrtarësh, të njohur si komiteti ekzekutiv, ose ExCom. Në 13 ditët e ardhshme, presidenti dhe ekipi i tij u përballën me një krizë diplomatike me përmasa epike, ashtu si edhe homologët e tyre komunistë në Bashkimin Sovjetik.

Në një fjalim televiziv të datës më 22 tetor 1962, presidenti Xhon Kenedi njoftoi qytetarët amerikanë mbi praninë e raketave sovjetike, duke shpjeguar vendimin e tij për të vendosur një bllokadë detare përreth Kubës. Ai e bëri të qartë, se SHBA-ja ishte e përgatitur të përdorte edhe forcën ushtarake nëse duhej, për të neutralizuar atë kërcënim serioz ndaj sigurisë kombëtare.

Pas këtij lajmi, shumë njerëz u tmerruan se bota ndodhej në prag të një lufte bërthamore. Sidoqoftë, katastrofa u arrit të shmangej kur SHBA-ja ra dakord me ofertën e udhëheqësit sovjetik Nikita Hrushov, për të hequr raketat kubane në këmbim të premtimit të SHBA-së,

se nuk do të pushtonte Kubën.

Po si u arrit në atë pikë? Pas pushtimit të ishullit në vitin 1959, udhëheqësi i majtë revolucionar Fidel Kastro, u rreshtua në krah të Bashkimit Sovjetik. Nën sundimin e Kastros, Kuba u bë gjithnjë e më e ndërvarur nga sovjetikët për ndihmë ushtarake dhe ekonomike. Ndërkohë tensionet midis 2 superfuqive, ishin rritur vazhdimisht, që nga operacioni i dështuar i prillit 1961 në Gjirin e Derrave, kur refugjatët kubanë, të armatosur dhe të trajnuar nga Shtetet e Bashkuara, zbarkuan në ishull dhe u përpoqën të rrëzonin qeverinë e Fidel Kastros.

Ndonëse pushtimi nuk pati sukses, Kastro ishte i bindur se Shtetet e Bashkuara do të tentonin sërish. Ndaj ai kërkoi më shumë ndihmë ushtarake nga Bashkimi Sovjetik. Gjatë vitit që pasoi, numri i këshilltarëve sovjetikë në Kubë, u rrit në më shumë se 20.000.

Ndërkohë, Hrushovi ra dakord të dërgonte raketat balitistike në Kubë, për të rritur aftësinë e sulmit bërthamor të kombit të tij. Sovjetikët ishin prej kohësh të shqetësuar nga numri i armëve bërthamore, që kishin në shënjestër vendin, nga vendet në Evropën Perëndimore dhe Turqia.

Që nga fillimi i krizës, Kenedi dhe ExCom, deklaruan se prania e raketave sovjetike në Kubë ishte diçka e papranueshme. Sfida ishte të arrihej zhvendosja e tyre, pa shkaktuar një konflikt në shkallë të gjerë, dhe ndoshta një luftë bërthamore.

Në diskutimet mbi 1-javore, ata përpiluan një shumëllojshmëri opsionesh, përfshirë një sulm me bomba mbi bazat e raketave, si dhe një pushtim të plotë të Kubës. Në fund, Kenedi pati një qasje më të matur. Së pari ai angazhoi marinën amerikane në një bllokadë, për t?i penguar sovjetikët të dërgonin në ishull raketa dhe pajisje shtesë ushtarake.

Së dyti, ai dha ultimatumin që raketat ekzistuese të hiqeshin prej andej. Momenti më kulmor i krizës, ishte ai i 24 tetorit, kur anijet sovjetike tentuan të çanin bllokadën e anijeve amerikane. Fatmirësisht ato shmangën përdorimin e forcës, që do të kishte pasoja të rënda, dhe do shkaktonte me siguri një luftë bërthamore. Anijet sovjetike u tërhoqën.

Gjithsesi tensionet vazhduan edhe për disa ditë. Më 27 tetor, një avion zbulimi amerikan u rrëzua mbi Kubë, dhe piloti Rudolf Anderson humbi jetën. Në Florida u bë gati një forcë pushtuese. ?Unë mendova se ishte e shtuna e fundit që do ta shihja ndonjëherë?-kujton më vonë Sekretari amerikan i Mbrojtjes, Robert Meknamara.

Gjatë asaj krize, amerikanët dhe sovjetikët shkëmbyen vazhdimisht letra dhe komunikime të tjera. Më 26 tetor, Hrushovi i dërgoi një mesazh Kenedit, ku ofronte largimin e raketave kubane, në këmbim të mospushtimit të Kubës nga amerikanët. Të nesërmen, udhëheqësi sovjetik i dërgoi një letër tjetër, ku propozonte që BRSS të shkatërronte raketat e saj në Kubë, nëse Amerikanët hiqnin raketat e tyre nga Turqia.

Administrata Kenedi vendosi të pranojë kushtet e mesazhit të parë, dhe të shpërfillë plotësisht letrën e dytë të Hrushovit. Gjithsesi, zyrtarët amerikanë ranë dakord të tërheqin raketat e tyre nga Turqia. Prokurori i Përgjithshëm i SHBA Robert Kenedi, ia dorëzoi personalisht mesazhin ambasadorit sovjetik në Uashington. Më 28 tetor, kriza mori fund.

Një vit më pas, mes Uashingtonit dhe Moskës, u vendos një linjë direkte e komunikimit, për të ndihmuar në zbutjen e krizave të ngjashme. Dy superfuqitë nënshkruan më vonë 2 traktate

mbi armët bërthamore. Megjithatë, Lufta e Ftohtë ishte ende shumë larg fundit të saj. Një nga ?trashëgimitë? e asaj krize, ishte rritja nga ana e sovjetikëve e investimeve mbi një arsenal raketash balistike ndërkontinentale, të afta të godisnin SHBA-në nga territori sovjetik.

/History.com