Menopauza dhe kujtesa: cila është lidhja?

Menopauza dhe kujtesa: cila është lidhja?

Ruajtja  e kujtesës së paprekur duke filluar në fillim të moshës së mesme me kalimin në menopauzë është kritike jo vetëm për vetë gratë, por edhe për familjet e tyre.

Rënia e aftësisë njohëse nuk kufizohet vetëm në sëmundjet neurodegjenerative si sëmundja e Alzheimerit (AD), por edhe pjesë e plakjes së shëndetshme, me pasoja për cilësinë e jetës . Shumica e studimeve të plakjes dhe rënies njohëse, veçanërisht studimet e AD, fillojnë te njerëzit në të 70-at. Megjithatë, të kuptuarit e faktorëve që ndodhin më herët në jetë dhe se si ato ndikojnë në ndryshimet e trurit të lidhura me moshën, është kritike për zhvillimin e strategjive parandaluese për një nga sfidat kryesore të shëndetit publik të kohës sonë.

Mesatarisht, gratë performojnë më mirë se burrat në matjen e kujtesës verbale, duke filluar qysh pas pubertetit. Megjithatë, avantazhi i grave për performancën e kujtesës verbale zvogëlohet me menopauzën. Shumë gra raportojnë rritje të harresës dhe “mjegullës së trurit” gjatë tranzicionit të menopauzës. Të gjitha gratë përfundimisht i nënshtrohen menopauzës, por ka një gamë të madhe moshe për fillimin e saj (nga fundi i viteve 40 deri në fillim të viteve 60) dhe një ndryshim thelbësor në përvojën e grave për ndikimin që ka në jetën e tyre.

Gjatë 15 viteve të fundit, një numër në rritje i studimeve po përshkruajnë mënyrat e ndërlikuara në të cilat menopauza ndikon në tru dhe çfarë ndihmon në ruajtjen e kujtesës të paprekur. Për shembull, menopauza mund të ndikojë në mënyrën se si qelizat e trurit gjenerohen, lidhen me njëra-tjetrën dhe madje vdesin, dhe këto procese ndikojnë në rajonet e trurit që janë kritike për kujtesën. Menopauza gjithashtu ul nivelin e glukozës në tru, karburanti kryesor i përdorur nga qelizat e trurit. Më pas, truri shikon burimet e tjera metabolike për të siguruar karburantin e nevojshëm për të funksionuar – domethënë, truri përshtatet me një mjedis të ri hormonal për të ruajtur funksionimin.

Më tej, gratë me kushte të tjera mjekësore si diabeti dhe hipertensioni janë në rrezik të shtuar për rënie njohëse. Hulumtimi për të kuptuar këtë është duke u fokusuar, pjesërisht, në mënyrën se si truri dhe trupi ndajnë procese të ngjashme për të prodhuar energji për të funksionuar (metabolizmi) dhe se si presioni i gjakut dhe aspekte të tjera të sistemit vaskular funksionojnë në mënyrë të ngjashme në tru dhe trup.

Çfarë ndodh me trurin e grave gjatë kalimit në menopauzë?

Përveç plakjes kronologjike, gratë i nënshtrohen plakjes riprodhuese në fillim të moshës së mesme: menopauzës, gjatë së cilës ato përjetojnë një varfërim me kalimin e kohës të hormoneve ovariane si estradioli, forma kryesore e estrogjenit që funksionon në tru. Ekipi ynë hulumtues dhe të tjerët kanë demonstruar se estradioli lidhet drejtpërdrejt me ndryshimet në performancën e kujtesës dhe riorganizimin e qarkut të trurit që rregullon funksionin e kujtesës. Kështu, gratë dhe burrat i nënshtrohen proceseve të ndryshme të plakjes, veçanërisht në fillim të moshës së mesme kur plakja riprodhuese është më kritike për gratë sesa plakja kronologjike. Megjithatë, plakja njohëse konsiderohet rrallë si një çështje e shëndetit të grave. Kjo është thelbësore, sepse shikimi i plakjes së trurit si fillim në fillim të moshës së mesme dhe të kuptuarit e ndikimit të menopauzës në tru, do të lejojë zhvillimin e strategjive për të parandaluar humbjen e kujtesës për gratë.