Profesoresha dhe historiania Mary Beard thotë se ka mbetur e mahnitur me thesarin që gjeti tek Biblioteka Kombëtare e vendit tonë. Znj.Beard vizitoi gjatë qëndrimit në Shqipëri edhe vilën e Enver Hoxhës dhe flet për sendet “e çuditshme” që gjeti brenda saj

Nga Mary Beard

Libri për të cilin u tregova entuziaste në blogun tim të fundit (Cornelio Magni’s Relazione) ishte një nga thesaret që zbulova javën e kaluar në Bibliotekën Kombëtare të Shqipërisë. Ishte një vizitë e paharrueshme, plot me surpriza nga fillimi deri në fund.

Mëngjesin e parë që ishim në Shqipëri, shkuam në Bibliotekën Kombëtare, ku kishte një koleksion të mrekullueshëm të librave të publikuar herët – nuk arrita të shihja shumë libra, sepse u zhyta shpejt në Cornelio Magni dhe humba shumicën e librave të tjerë. Mbeta pa fjalë – përpara se të kaloja në Arkivin Kombëtar. Arsyeja e madhe që shkova, ishte për të parë dy “Kodikët e tyre të purpurt”.

Tekstet e hershme fetare dhe mesjetare, të shkruara me shkronja ari ose argjendi në pergamenë të lyer ngjyrë vjollcë, ishin jashtëzakonisht të rralla (ngjyrosja e purpurt mund – ose jo – të zbulonte se ato ishin dorëshkrime të bëra për perandorin bizantin, ngjyra e purpurt është ngjyra perandorake).

Mbresëlënëse që, dy nga dhjetë apo më shumë libra të këtij lloji që mbijetojnë kudo në botë ndodheshin në Tiranë: një nga shekulli i gjashtë (që përmban ungjillin e Mateut dhe Markut); tjetri nga shekulli i nëntë deri në shekullin e njëmbëdhjetë (pati një diskutim të frytshëm për datën e saktë), që përmban të katër ungjijtë. Bashkëshorti (për të mos përmendur të tjerët) reagoi si fëmijë në një ëmbëltore, kur u përball me to. Por kishte shumë më tepër për të parë se kaq. Arkivi është në proces të dixhitalizimit dhe ne pamë se si e gjitha kjo po realizohej – si dhe takuam disa nga njerëzit që bënin të gjithë skanimin. Punë vërtet e mahnitshme.

Kjo histori jep edhe një mesazh; Pothuajse gjithçka që lexoni në media për Shqipërinë fokusohet tek trafikimi i njerëzve dhe krimi i organizuar. Por Shqipëria është shumë më e bukur: e kulturës, trashëgimisë kulturore, shkencave të fundit humane dixhitale dhe thesareve të jashtëzakonshme – “faktorë” me rëndësi aq të madhe, të ruajtura me krenari.

Megjithatë, pati edhe një moment paksa të hidhur. Në ditën tonë të fundit, mundëm të vizitonim shtëpinë e diktatorit Enver Hoxha, e mbetur pak a shumë siç ishte kur vdiq në vitin 1985. Ishte plot me sende befasuese (përfshirë një suvenir të lirë “Pjata Partenoni”). Por më e habitshme nga të gjitha ishin qindra librat në raftet e tij, kryesisht në frëngjisht – filozofia, historia dhe një pjesë shumë e vogël klasike. Ishte, për të thënë të paktën, “e çuditshme”  që një njeri që kishte ndaluar me vendosmëri të lexoheshin librat e huaj në Shqipëri, vetë zotëronte kaq shumë libra të huaj.