Për dy breza kinezësh, Jack Ma ishte ekuivalenti i Bill Gates plus Steve Jobs plus Elon Musk.

Tani, ai jeton në mërgim “të padeklaruar” në Tokyo dhe Singapore.

Ishte më i pasuri i Kinës, kishte ndërtuar një perandori më të madhe se Amazon-i, i lavdëruar dhe i mbështetur nga regjimi, derisa Xi Jinping vendosi që suksesi i tij po e linte në hije.

Shëmbëlltyra e tij është shembullore, edhe sepse mbulohet me justifikime të shkëlqyera: qeveria e Pekinit ka mbizotëruar vlerat që ne i konsiderojmë tonat, nga mbrojtja e konsumatorit ndaj monopoleve të Big Tech-ut deri te të drejtat e punëtorëve, nga transparenca te konkurrenca.

Lufta për pushtet ishte titanike. Xi fitoi.

19 vjet më parë, në Forumin Ekonomik Botëror në Davos, ai ishte ende i panjohur në Perëndim.

“Nuk kam marrë asnjë ndihmë nga familja ime apo qeveria”, ka treguar ai, asokohe 40 vjeç.

“Prindërit e mi janë gjysmë analfabetë: babai im doli në pension me një rrogë prej 25 euro në atë kohë në muaj, si çdo punëtor në kohën e Mao Ce Dun-it”.

“Kam qenë një student i keq në të gjitha lëndët përveç anglishtes. Isha 13 vjeç kur Kina u hap me botën dhe turistët e parë të huaj mbërritën në Hangzhou. U ofrova falas si guidë turistike, vetëm për të praktikuar anglishten”.

Ai nisi të mësojë anglisht në universitet: paga e tij e parë ishte vetëm 11 euro në muaj.

Por në atë moment, jeta e tij merr një kthesë “ashtu si në një film Hollywood-i”.

Në vitin 1995, u punësua si përkthyes nga një konsorcium kino-amerikan që fitoi kontratën për të ndërtuar autostradën nga Hangzhou në Fujan.

Gjatë një misioni në SHBA, bashkëpunëtorët kinezë dhe amerikanë debatojnë me furi. Përkthyesi rrëmbehet, kërcënohet me armë. I liruar, ai mbetet pa bagazh dhe pa para.

Ai fitoi 600 dollarë duke luajtur në një kazino në Las Vegas dhe vetëm atëherë mund të blinte një biletë kthimi. Por para se të kthehej në Kinë, ai vizitoi një mik në Seattle.

Pikërisht qyteti ku Jeff Bezos u zhvendos një vit më parë dhe krijoi embrionin e Amazon-it.

Në mesin e viteve ‘90, në SHBA ishte fenomeni i internetit që hodhi hapat e parë, kurse në pjesën tjetër të botës ishte pothuajse i panjohur.

Një shfletim në internet në shtëpinë e mikut në Seattle zbulon se firmat kineze mungojnë në botën e re.

“Dhashë dorëheqjen nga universiteti, ftova 25 miq në shtëpinë time dhe njoftova se do të krijoja një start-up. Shumë më kanë ngatërruar për mashtrues. Kurrë nuk kam kuptuar asgjë rreth shkencës kompjuterike apo menaxhimit. Por kuptova diçka para të tjerëve”.

Alibaba do të lindë më vonë, nga ai mikrob fillestar i një startup-i me kursimet e miqve të tij.

Ai do të mposhtë eBay, do të arrijë të dëbojë pothuajse tërësisht Amazon-in nga tregu kinez, për t’u bërë numri 1 në botë në tregtinë online, duke u vendosur edhe si platforma e detyrueshme në udhëkryqin Lindje-Perëndim.

Për shumë kompani evropiane apo amerikane, mënyra më e lehtë për t’iu qasur konsumatorit kinez, apo për të blerë nga furnitorët kinezë, është kalimi tranzit përmes Alibaba-s duke paguar tarifa për këtë gjigant.

Por stazhi është i dhimbshëm, i mbushur me incidente poshtëruese.

Startup-i i parë që ai krijon duket si një katalog kompanish dhe produktesh. Quhej faqet e Kinës. Dhe funksionoi aq mirë sa një kompani shtetërore e vodhi idenë dhe e kopjoi atë, në kundërshtim me të drejtën e autorit.

Ndoshta për shkak të atij poshtërimi, Jack Ma dha dorëheqjen për të hyrë në sektorin shtetëror në vitin 1997.

Kthehu e gjeti veten përkthyes për të shoqëruar Jerry Yang, themeluesin e Yahoo, i cili asokohe ishte një gjigant në Silicon Valley, në një vizitë zyrtare.

Yang ishte lloji i personazhit që e magjepsi atë, modeli i tij nuk ishte ai i zyrtarit të partisë.

Kështu, në vitin 1999 u largua nga sektori publik dhe krijoi Alibaba-n.

Teksa përpiqej ta nxirrte si tregtinë digjitale numër 1 në vendin e tij, Jack Ma filloi të kujdesej për imazhin e tij.

Modelet e tij ishin perëndimore. Pak kopje e themeluesit të Virgin, Richard Branson, pak Steve Jobs.

Organizoi takime të punonjësve të tij në të cilat shfaqej i veshur si një yll rock-u.

Teksa grumbulloi pasuri, një pjesë të saj ia ktheu shoqërisë në formën e filantropisë. Një mbrojtës për artistët e rinj. Ai rizbuloi një lidhje me një traditë stërgjyshore si tai-chi, arti i kaligrafisë së lashtë.

Karakteri i tij nis të marrë formë.

Për herë të parë falë tij, të rinjtë kinezë në fillim të shekullit të XXI-të kanë një idhull kombëtar për të imituar, në vend që të ndjekin pas amerikanët.

Formula Ma, suksesi sipërmarrës përmes procesit të startup-it, është një mënyrë interesante për t’iu përgjigjur anktheve të brezit të të rinjve kinezë, duke luftuar me rritjen e papunësisë intelektuale.

“Unë jam një mik i mirë i qeverisë sime, por ne kurrë nuk kemi bërë biznes së bashku. Unë zgjodha bizneset e vogla si klientët e mi. Fama më shqetëson. Kjo është edhe arsyeja pse vazhdoj të jetoj në Hangzhou, larg pushtetit të Pekin-it. Kam parë shumë njerëz të ngrihen në qiell dhe më pas të bien”, ka thënë ai në vitin 2004.

Në atë kohë partia komuniste hapi dyert për biznesmenët. Ai i bashkohet partisë, por kufizohet në atë gjest formal.

Themeluesi i Alibaba-s bën pjesë në një kategori që përkufizohej – me shumë ironi kineze – “shurdhmemec”.

Kapitalistët që nuk flasin për politikë, nuk janë të interesuar për të apo bëjnë sikur e shpërfillin atë. Ata janë të kujdesshëm që të mos kritikojnë qeverinë edhe kur janë viktima të zhvatjes nga drejtues të korruptuar, por shmangin hyrjen në nomenklaturën komuniste.

“Shurdhmemecët” kujtojnë një fjalë të urtë të lashtë kineze: Një i pasur i frikësohet famës ashtu si derri ka frikë nga dhjami i tij.

Teksa vitet kalojnë dhe miliardat grumbullohen në llogarinë e tij bankare, a e bind kulti i personalitetit se është vërtet i paprekshëm?

Ndonjëherë, duke folur për nomenklaturën komuniste, lejohet një ton thumbues.

Në një fjalim të famshëm drejtuar punonjësve të Alibaba-s, ai thotë: “Duajeni qeverinë tonë, por mos u martoni me të”.

Investon në PR: rekruton gazetarë të famshëm nga media shtetërore, njerëz që kanë bërë karrierë brenda partisë komuniste dhe dinë të lundrojnë në ekuilibrin e regjimit.

Punëson ish-zyrtarë publikë që kanë mbajtur role të rëndësishme, me fuqinë për të rregulluar pikërisht biznesin digjital.

Ndërton një perandori mediatike: gazeta, faqe interneti, TV, kompani reklamash, një kompani filmash.

Xhevahiri në kurorën e tij është JuguChina Morning Post, gazetë në gjuhën angleze në Hong Kong.

Perandoria e krijuar nga Jack Ma është një realitet i jashtëzakonshëm, ka 120 mijë punonjës.

Studenti e ka kaluar masterin, edhe sepse Alibaba ka rritur një brez kinezësh më të sofistikuar në teknologjitë e reja.

Ant, filiali financiar i Alibaba-s, përmes aplikacionit Alipay ka digjitalizuar pagesat e kinezëve në nivele shumë më të larta se përdorimi i kuletave të ndryshme elektronike të Apple ose Google ose Paypal në Amerikë.

Qindra miliona kinezë përdorin Alipay çdo ditë në telefonat e tyre për pagesa edhe të vogla, duke i bërë të vjetruara edhe kartat e kreditit.

Ata investojnë kursimet e tyre në fondet e përbashkëta të Ant-së.

Mbledhja e informacionit për këtë popullsi të madhe ka hapur mundësi për mikrokredi. Ant është bërë huadhënësi më i madh për konsumatorët kinezë.

Prej vitesh, Pekini e ka trajtuar Alibaba-n me respektin që i takon një “kampioni kombëtar”. Por pastaj atmosfera ndryshoi.

Ant-Alipay është akuzuar për konkurrencë të padrejtë me bankat. Listimi i saj në Bursë u bllokua. Jack Ma, tashmë jashtë roleve ekzekutive, kohët e fundit vendosi ta lërë superbankën e tij në “duar të sigurta”.

Ai është bërë thuajse i padukshëm. Përveç rasteve kur shëtit nëpër rrugët e Tokyo-s.

Megjithatë, nuk ka shkuar edhe aq keq për të. Miliarderë të tjerë kinezë të turpëruar janë në burg. Jack Ma duket se e ka kuptuar me kohë se çfarë ka mbetur për të bërë.

“Corriere della Sera”