Kush ishte J. Robert Oppenheimer i vërtetë?!

Kur filmi i shumëpritur “Oppenheimer” më në fund të dalë në kinema të premten, ai do të jetë një nga filmat e parë biopikë që do të hapet që nga fundi i pandemisë Covid-19. Krijimi i fundit i regjisorit Christopher Nolan ka të bëjë me një kërcënim ekzistencial të mëparshëm, duke treguar historinë e bombës atomike përmes lenteve të krijuesit të saj, J. Robert Oppenheimer – luajtur nga ylli i “Peaky Blinders”, Cillian Murphy.

Filmi, i cili përmban një kastë dytësore, duke përfshirë Matt Damon, Emily Blunt, Florence Pugh dhe Robert Downey Jr., bazohet në biografinë e Kai Bird dhe Martin J. Sherwin, fituese e çmimit Pulitzer “Prometheu Amerikan: Triumfi dhe Tragjedia e J. Robert Oppenheimer”.

Kush ishte J. Robert Oppenheimer?

Oppenheimer konsiderohet gjerësisht si babai i bombës atomike. I lindur më 22 prill 1904 në Nju Jork, ai ishte djali i një importuesi gjerman tekstili. Ai shpejt u ngrit në famë si një fizikant i njohur ndërkombëtarisht, i punësuar nga qeveria amerikane për të krijuar një bombë atomike për të shuar kërcënimin e Gjermanisë naziste. Por karriera e tij u dëmtua nga polemika pasi ai luftoi për t’u marrë me implikimet e krijimit të shpërthimit të parë bërthamor në botë.

Oppenheimer u tha intervistuesve dy dekada më vonë se kur bomba e provës Trinity shpërtheu më 16 korrik 1945 në një vend të largët në shkretëtirën e Nju Meksikos:

E dinim se bota nuk do të ishte e njëjtë. Disa njerëz qeshën, pak njerëz qanë, shumica e njerëzve heshtën. Tani, unë jam bërë Vdekja, shkatërruesi i botëve.

Oppenheimer besonte se krijimi i një bombe atomike ishte e nevojshme për të sjellë fundin e Luftës së Dytë Botërore. Por ai ishte i përhumbur nga njohuria se duke krijuar bombën ai po mundësonte edhe shkatërrimin e botës. Ky konflikt moral përfundimisht çoi në turpin e tij, kur ai kundërshtoi krijimin e bombës me hidrogjen për arsye morale dhe politike dhe u akuzua për ngadalësimin e zhvillimit të bombës me hidrogjen.

Cili ishte Projekti Manhattan?

Ngritja e Adolf Hitlerit në Gjermani bëri që fizikanët si Albert Einstein, Leo Szilard dhe Eugene Wigner të paralajmëronin qeverinë amerikane për rrezikun që i vinte njerëzimit nëse nazistët do të arrinin të bënin së pari një bombë bërthamore. Si përgjigje, qeveria amerikane mblodhi një ekip fizikantësh atomikë – të kryesuar nga Oppenheimer, i cili kishte fituar një reputacion ndërkombëtar për kërkimet e tij në grimcat nënatomike.

Në atë që u bë i njohur si Projekti Manhattan, Oppenheimer dhe ekipi i tij zhvendosën kërkimet e tyre në vendndodhjen e largët të Los Alamos, Nju Meksiko, dhe në korrik 1945, ndodhi shpërthimi i parë bërthamor në botë. Më pak se një muaj më vonë, më 6 dhe 9 gusht 1945, ushtria amerikane hodhi bomba atomike në Hiroshima dhe Nagasaki, duke vrarë 110,000 menjëherë dhe dhjetëra mijëra të tjerë brenda vitit. Në tetor të të njëjtit vit, Oppenheimer dha dorëheqjen nga posti i tij.

Çfarë bëri Oppenheimer më pas?

Në vitin 1947, Oppenheimer u bë kreu i Institutit për Studime të Avancuara në Princeton, Nju Xhersi. Nga viti 1947 deri në vitin 1952 ai shërbeu gjithashtu si kryetar i Komitetit të Përgjithshëm Këshillues të Komisionit të Energjisë Atomike, i cili në tetor 1949 kundërshtoi zhvillimin e bombës me hidrogjen.

Në epokën e pas Luftës së Dytë Botërore, ndërsa bota hyri në Luftën e Ftohtë, Oppenheimer dyshohej nga inteligjenca amerikane se kishte lidhje me komunistët. Kjo lidhej me një vendosmëri më të gjerë për të shtypur infiltrimin e supozuar komunist në zona të ndryshme të qeverisë amerikane.