Debati për çmimin Kadare: Reagon Açka, Gjoka dhe Vehbiu

Ndarja e çmimit Kadare me vlerë monetare prej 10 mijë eurosh ka hapur një debat jo vetëm letrar, por edhe për fituesin.

Reagimi i parë ka ardhur nga finalisti i këtij çmimi, Virion Graçi, duke e quajtur “dështim librin fitues në treg”, ndërsa nuk ka vonuar që reagimet të vijnë nga shumë zëra që vlerësojnë por edhe anatemojnë disa momente për këtë çmim.

Jehona e çmimit Kadare, e fituar pak ditë më parë nga shkrimtari Musa Ramadani që njihet gjerësisht për karrierën e tij letrare në Kosovë dhe shumë më pak në Shqipëri duket se mori përmasën e debatit pikërisht për këtë arsye.

Pozicionimi nëse librat fitues arrijnë të çajnë tregun apo njohja e letërsisë jo si dy letërsi shqipe.

Por nga ana tjetër ka reagime edhe për vetë institucionin e çmimit, që për shumë vjet zotëruese e vetme e vlerësimit ka qenë shteti dhe asnjë institucion privat siç po  ndodh me çmimin Kadare që jepet nga Instituti Europian Pashko.

Për këtë publicisti dhe shkrimtari Ardian Vehbiu është një tjetër zë që nuk i ka qëndruar indiferent çmimit “Kadare” të sivjetmë.

E nisur si blog, “Peizazhe të fjalës” e drejtuar nga Vehbiu, hapur prej korrikut 2007 është shndërruar tashmë në një revistë kulturore online duke ndërhyrë dhe bërë faktor në diskurset dhe debatet publike në shqip.

Pikërisht te ky portal, Vehbiu i bashkohet debatit në shkrimin e tij të datës 30 maj, shkruan mbi çmimin Kadare, me titullin “Çmim i përfolur”.

Ndër të tjera Vehbiu shprehet mbi botimet, veprat dhe çmimet që kanë ndjekur Shqipërinë e pas ‘90-s.

Ndërsa për çmimin Kadare thotë: “Përpjekja tani së voni e Fondacionit Mapo, më pas Institutit Europian Pashko dhe UET-it, edhe pse e lavdërueshme në vetvete, nuk arrin ta mbushë zgavrën e krijuar –ngaqë çmimi Kadare iu jepet dorëshkrimeve (ose veprave të pabotuara); dhe ngaqë deri më tash ka qenë shoqëruar me kushtin që këto dorëshkrime t’i botojë pastaj ekskluzivisht UET-i”.

Ndërsa për fituesin, shkrimtarin nga Kosova, Vehbiu ndalet në rrethanat jashtëletrare, me atë që “Tirana dhe Prishtina letrare vazhdojnë të komunikojnë shumë keq mes tyre”.

Debati ka vijuar edhe nga dy protagonistë të tjerë të letërsisë si Flutura Açka, e cila është shprehur:

“Padyshim z. Hans-Joachim Lanksch, emri i Musa Ramadanit i bën nder çmimit. Lexuesit kah Shqipëria lypset të lexojnë më shumë letërsinë tonë të mrekullueshme në Kosovë. Maestro është violinë e parë!”.

Ndërsa Behar Gjoka shkruan: “Ende, letërsia shqipe, që lëvrohet në Shqipëri, Kosovë, në trojet shqiptare apo kudo që jetojnë shqiptarët, vuan ndarjen e monizmit, letërsi jashtë kufijve, e tash letërsi jashtë shteti…Duke harruar se jemi në gjuhën shqipe. Njoh tekste të Virion Graçit dhe më pëlqen. Po kaq kam lexuar ndonjë tekst të Musa Ramadanit dhe hyn ndër prozatorët që më shijon në lexim…Urime Musa Ramadanit… Është heroizëm të hysh në konkurrimet letrare që zhvillohen në Shqipëri, pavarësisht se kush i organizon ato…”.