Dino Buzzati – Dëshira të gabuara

Italian journalist and writer Dino Buzzati (1906-1972) in Cervinia 1954

Shpesh njerëzit përpiqen të arrijnë atë lumturi që me pak maturi do ta nuhasnin që në fillim se është e paarritshme. Ja tre shembuj:

Trusi

Në atë vend trusi s’mund të them se ishte përjashtuar fare, sepse kjo s’do të kishte kuptim, meqenëse trusi është një nevojë jetësore, por mbahej i kontrolluar e i rezervuar si të ishte një rrezik për shoqërinë. Për të trusuar duhej të plotësoje disa kushte të caktuara: të kishe një moshë të përcaktuar, të nxirrje lejen qeveritare, etj., ndërsa disa lloje trusesh ishin rreptësisht të ndaluar, si krime. Për këtë trusi dëshirohej si gjëja më e çmuar në botë.

Të lodhur nga mohimi prej shekujsh i trusit, një ditë të bukur të rinjtë filluan të protestonin dhe vrulli i tyre është kaq i madh, saqë rrëzoi çdo pengesë. Qeveria u zbath, nismëtarët morën pushtetin, zgjodhën një president dhe aprovuan një ligj që shfuqizonte ata të mëparshmit, kështu trusin mund ta gëzonte çdo qytetar, qoftë mashkull a femër dhe të gjithë mund të trusonin sipas qejfit.

Fitorja u festua nëpër sheshe e rrugë ku shpërndahej trus pa kufi: Ishte lumturia që kishin ëndërruar prej shekujsh. Të gjithë u zhytën si të babëzitur. Miliona burra e gra trusonin të çliruar në sy të njëri-tjetrit.

Por nuk zgjati as gjysmë ore dhe u ndjenë të ngopur e të zhgënjyer. U dëgjuan zëra që protestonin: “Ky është mashtrim. Nuk është si trusi i dikurshëm. Na e kanë hedhur.” U shfaqën pankartat. Vargu i protestuesve. Një turmë e xhindosur përpara pallatit të qeverisë së re. Në ballkon u shfaq presidenti. Ra heshtje. Ai tha: “Ç’është gjithë ky zemërim? Trusi që u kemi dhënë nuk ndryshon asnjë fije nga trusi që u është ndaluar. Por i kemi bërë llogaritë gabim, duke filluar që nga unë vetë. Ajo që na dukej si ëndrra e paarritshme kur na ndalohej, sot që mund ta kemi sa të na dojë qejfi, e ka humbur bukurinë. Faji s’është i imi. Jap dorëheqjen. S’ma kishte marrë mendja se në këtë botë, për fat të keq, çdo gjë paguhet deri në monedhën e fundit”.

Il genio ante litteram

Fabio Ternaci, një piktor i ri që kishte mbaruar një shkollë me emër, por që i mungonin idetë, bëri një udhëtim të gjatë deri në Finlandën e largët, ku ishte vënë në punë truri më i fuqishëm elektronik mbi dhé, i specializuar në çështjet kulturore: “Unë kam pak fantazi”, mendonte ai, “por më ka lindur një ide e jashtëzakonshme: ta pyes kompjuterin e fuqishëm sesi do të jetë arti pas një shekulli. Ai do të më përgjigjet patjetër dhe duke ndjekur mësimet e tij unë do të shkoj njëqind vjet përpara kolegëve të mi dhe do të më shpallin kështu gjeni e do të bëhem i pasur dhe i famshëm”.

Me të mbërritur në Finlandë, pagoi tarifën prej 400 dollarësh dhe i dorëzoi fletushkën me pyetjen e tij teknikut të caktuar për këtë punë. Kërkesa e përkthyer në terma kibernetike u fut në barkun e përbindëshit, i cili pas nja dy orësh pune zhurmuese, nxori një karton të vogël mbi të cilin ishte riprodhuar një pikturë. Ternaci i nguli sytë krejt i befasuar. Ishte një grua nudo, e re, provokuese, shumë e bukur, e shtrirë mbi divan; ishte pikturuar me kaq saktësi e dashuri në hollësira sa dhe Ingresi do ta kishte zili.

Djaloshi u zu ngushtë. Megjithatë, duke pasur besim tek roboti, u kthye fluturimthi në vendin e tij dhe filloi ta riprodhojë me përmasa të mëdha pikturën e së ardhmes. Bëri rreth tridhjetë piktura me po të njëjtin stil dhe sa më shumë zhytej në pikturë aq më tepër bindej se ai stil është një çlirim ngushëllues.

Hapi një dispozitë me shumë piktura të tilla, pastaj hapi të dytën, të tretën, të dhjetën në qytetet më në zë. Po të gjithë u tallën me të. “Kjo është pikturë e kohës së qepës” thonin. “Dhe ta sjellësh në ditët e sotme është turp”.

Kur dëgjoi këto fjalë Ternaci i nxehur në kulm, i hipi avionit dhe drejt e në Finlandë për t’u zënë me kompjuterin: “Të pyeta se si do të pikturohet pas njëqind vjetësh dhe ti më nxore një femër nudo. Unë e kopjova pikë për pikë, por të gjithë më quajtën një vjetërsirë qesharake. Siç duket, ti ke gabuar prandaj të lutem m’i kthe 400 dollarët që të dhashë”. Truri u përgjigj: “Je gabuar ti, djalosh. Është gjë e madhe sikur artistëve të mëdhenj t’u njihen vlerat njëzet vjet pas vdekjes. E si mund të pretendosh atëherë që bota të pranojë një pikturë që do vijë pas 100 vjetësh?”

Poezia

Xhorxho Kamit, pronarit të minierave një herë, tek ndodhej në bordin e jahtit të tij, iu dha rasti të shpëtonte një djalosh, i cili po përpëlitej mes dallgëve. Ishte një djalosh me një bukuri të jashtëzakonshme dhe, siç u mor vesh më pas, na ishte biri i Zotit. Ky i fundit, duke e ndjerë veten në borxh, çoi njerëz ta thërrisnin Kamin dhe e pyeti se çfarë shpërblimi kërkonte.

“Të jam mirënjohës për ofertën”, iu përgjigj pronari i minierave, “po përse ma kërkon me një ton kaq të dëshpëruar?”

“Pamja e pasanikëve si puna jote më nxjerr disi jashtë loje. Po megjithatë, secili ka fiksimet e tij. Më shpreh më mirë një dëshirë. Sado e guximshme që të jetë, unë do të përpiqem ta plotësoj.”

Kami, që e mbante veten për intelektual dhe shpesh ftonte në mbrojtjen e tij filozofë, shkrimtarë, piktorë, muzikantë, deshi të bënte figurë të mirë:

“Do më pëlqente që ju të më dhuronit poezi”.

“Çfarë lloj poezie?”

“Poezinë e Walter Tribolantit. (Kohët e fundit kishte dëgjuar shumë të flitej për këtë poet të ri dhe diçka kishte lexuar, por pa kuptuar asgjë.)

“Kjo është shumë pak”, i tha Zoti. “Poezitë e Tribolantit shiten në çdo librari me një çmim, me sa më kujtohet, prej njëmijë e pesëqind liretash.”

“S’e kisha për këtë. Do të më pëlqente që t’i të më falje kënaqësinë që shumë miq të mi betohen se e kanë provuar duke lexuar ato vargje, ndersa unë, edhe pse jam përpjekur, s’kam mundur ta fitoj.”

Zoti tundi kokën: “Nuk janë gjëra për ty këto, më beso. Do të të interesonte më shumë diçka tjetër.”

“Po ç‘mund të të kërkoj tjetër?” që përgjigja e maniakut. “Unë kam gjithçka tjetër. Vetëm poezinë s’e kam shijuar deri tani.”

“Meqenëse qenka kështu, po ta plotësoj” ia ktheu i plotfuqishmi. Dhe nxori nga poshtë mantelit një pako të vogël mbështjellë me letër të kaltër dhe të lidhur me fjongo të artë. “Këtu brenda ke poezinë që dëshiroje. Por mos u ligështo nëse nuk arrin kënaqësinë që shpreson”.

Kami u përkul dhe pastaj u largua me pakon e tij, e cila ishte pendë e lehtë si të ishte bosh. I hipi makinës dhe drejt e në drejtorinë qendrore. Për shkak të telefonatës së hyjnisë kishte shtyrë një sërë punësh të ngutshme.

Dhe në fakt, me të hyrë në studion e tij, u sul sekretari me një mal dokumentash. Po atë çast ra telefoni dhe e lajmëruan për një dëmtim në pusin nr. 27 ndaj duhet të shkonte menjëherë e t’i hidhte një sy. Por nga ana tjetër, në sallonin e pritjes kishte një orë që priste Thadeus Fantuska, i cili kishte ardhur apostafat nga Praga për t’i paraqitur një projekt të trustit. Kurse në sallonin numër dy po shfrynte nga padurimi një tjetër personazh shqetësues, Molilio Saturpi, kreu i këshillit sindikalist, i cili në çantën e tij prej lëkure mbante dokumenta për shpërthimin e një greve pesëvjeçare pa përjashtuar përleshjet.

Ndodhi që Kami e shtiu pakon e poezisë në një sirtar të tavolinës dhe u zhyt në rrjedhën e uraganit shkatërrimtar të cilin ai vetë e kishte shtyrë fillimisht ditën kur si minator i varfër kishte nxjerrë nga thellësitë e nëntokës një diamant të madh.

Punët, diskutimet, telefonatat, takimet, marrëveshjet, bisedimet, avionët privatë sa në një cep në tjetrin të botës, pritjet, kontratat, takimet, telefonatat, përsëri takime, telefonata si buri buçitëse dhe dang! Befas ja se ku e shohim, në studion e tij presidenciale, të thinjur e të lodhur, duke parë përqark i çoroditur sepse ai është tani biznesmeni më i madh i sistemit planetar e megjithatë shfryn si të ishte (të na falë) fatkeq.

Ndërsa ajo puna e poezisë, me gjithë ato çështje të rëndërishme që i ziejnë në kokë, i ka dalë nga mendja fare.

Ndërkohë, hap sirtarin e dytë djathtas për të kërkuar një ilaç amerikan që jep energji, të cilin ka ca kohë që e përdor. Dora i has në diçka, është një pako disi e pluhurosur, e mbështjellë me letër të kaltër. E peshon me dorë në mëdyshje duke kërkuar në arkivat e trurit ndonjë pikë referimi për objektin. Nxjerr si përfundim: “Kushedi se kush e ka futur këtë budallallëk.” Dhe e plas në koshin e plehrave.

Përktheu: Mimoza HYSA