Spastrimet e Erdogan po kthehen në gllabërim të çdo pushteti  

Financial Times

Ka kohë që represioni i Rexhep Tajip Erdoganit kundër mendimeve ndryshe ka kapërcyer çdo cak nga sa mund të justifikohet prej tentativës për grusht shteti për ta rrëzuar presidentin e Turqisë me anë të forcës. Spastrimet e njëpasnjëshme masive pas grushtit të shtetit kanë arritur shifra rekord, sidomos pas largimit nga detyra të edhe 100.000 nëpunësve civilë të tjerë, duke i boshatisur kësisoj radhët e ushtrisë, sistemit të drejtësisë, shkollave, universiteteve dhe dikastereve ministrore. Masa emergjente janë marrë për ta bërë shtypin të heshtë dhe për ta penguar me çdo kusht çdo proces ligjor karshi tyre. Vetëm gjatë javës së shkuar, sulmi i ashpër fizik ndaj çdo forme të opozitës e ka përkeqësuar edhe më situatën.

Një prej shënjestrave kryesore ishe edhe e përditshmja “Xhumhurijet”, gazeta më e vjetër dhe bastioni i shekularizmit në vend. Arrestimi i drejtuesve të saj, të akuzuar në mënyrë absurde se “kanë ndihmuar terrorizmin”, rrezikon mbijetesën e një prej pak mediave të pavarura nën regjimin e Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim.

Ndërsa shënjestra e dytë ishte opozita politike kurde. Me një juglindje kurde që jeton në njëblackout interneti dhe media sociale të bllokuara nga ana e qeverisë, forcat e policisë kanë ndaluar mbi dhjetëra parlamentarë, përfshi këtu edhe Selahattin Demirtash, liderin karizmatik të Partisë Popullore Demokratike.

Qëllimi i presidentit Erdogan është që të zhdukëçdo pengesë që ekziston ndaj ambicies së tij për një presidencë ekzekutive. Suksesi i z. Demirtash në zgjedhjet e përgjithshme në vitin 2015 e privoi partinë AK prej mazhorancës që i nevojitej për të shkuar drejt ndryshimeve kushtetuese të dëshiruara. Sulmi i ashpër i kësaj jave ndaj partisë prokurde është njëfarë hakmarrjeje dhe pjesërisht një përpjekje për të fituar mbështetjen e partisë nacionaliste MHP në një referendum të mundshëm për të legjitimuar një regjim të një njeriu të vetëm.

Kësisoj, z. Erdogan po synon që t’i tkurrë edhe më tej institucionet e Turqisë, duke e vënë në rrezik kohezionin social të saj. Grushti i fortë ndaj kurdëve, i kombinuar edhe me aksionin ushtarak në Siri dhe Irak, ka shkaktuar një tension të fortë etnik dhe sektar. Shpërthimi me bombë që pasoi arrestimet ndaj drejtuesve të partisë prokurde u mor përsipër njëkohësisht, si nga ana e ISIS-it, ashtu edhe nga separatistët kurdë.

Aleatët perëndimorë të Turqisë nuk se mund të bëjnë dot shumëçka për të zbutur veprimet e presidentit turk. Bashkimi Europian ka kohë që e ka humbur ndikimin e tij mbi Ankaranë, që me dështimin për të përmbushur premtimin e tyre për të liberalizuar udhëtimin në zonën Shengen. Me sa duket, sot ata janë më të shqetësuar për të siguruar kontroll të valës së emigrantëve nga ana e Turqisë, se sa gjendja e vlerave demokratike në vend. Shtetet e Bashkuara, po ashtu, mund të duket sikur po i dënojnë zhvillimet në vend, por kufizimet e ndikimeve të saj në vend janë më se të dukshme: Turqia nuk ka parë kurrfarë shkeljeje edhe në rastin kur, gjatë sulmeve në Siri, të sulmonte edhe forcat e armatosura kurde, megjithëse këto të fundit kishin mbështetjen e plotë të Uashingtonit.

Megjithatë, as tregjet nuk ofrojnë shenja se do të ushtrojnë ndofarë tryesnie, pavarësisht dyshimeve të z. Erdogan rreth një grupi financierësh dhe agjensish që do të rrekeshin për diçka të tillë. Megjithëse monedha e lirës turke është disi e brishtë, Turqia ka banka dhe financa publike solide. Dhe tregjeve të zhvilluara u kanosen rreziqe politike të reja.

Prapëseprapë, përpjekjet e z. Erdogan për të kontrolluar bankën qendrore, duke trysnuar huadhëniet dhe asetet e ofruara ndaj biznesmenëve që janë të dyshuar për shkak të simpative të tyre, do ta dëmtojnë zhvillimin afatgjatë. Turizmi vazhdon të vuajë prej frikës ndaj sulmeve terroriste të mundshme dhe klima aktuale politike do të ketë faturën e vetë në besimin e konsumatorit.

Përgjigjja pozitive e vazhdueshme elektorale ndaj z. Erdogan është një fakt i pamohueshëm, mirëpo kjo ka qenë gjithnjë e ngritur mbi besimin që ka ekzistuar ndaj aftësive dhe kapacitetit të tij për të sjellë zhvillim në standardet e jetesës. Pavarësisht perdes së një rritjeje ekonomike në ulje, problemi mbetet nëse ai do të mund ta ruajë dot më tej devocionin e mbështetësve të tij.