Ata që shpikën fake news, sot qeverisin Shtëpinë e Bardhë

Nga zgjedhja e Donald Trump si president i Shteteve të Bashkuara kanë kaluar thuajse pesë muaj, por Salman Rushdie është i nevrikosur si ditën e parë. Ai si shkrimtar është përballur me shumë konflikte me popullin mysliman, aq sa një përkthyes i tij është vrarë për shkak të librit “Vargjet Satanike”. Nuk nguron t’i dalë kundër Donald Trump dhe të akuzojë se ata që fabrikuan lajmet e rreme, sot janë në Shtëpinë e Bardhë. Rushdie, fitues i mbi 40 çmimeve letrare, rrëfen edhe se çfarë ndodhi natën e 8 nëntorit në zyrat e gazetës New York Times, ku gazetarët po përgatisnin titullin që shpallte Hillary Clinton fituese të zgjedhjeve.

Zoti Rushdie, një vit më parë ju bënit shaka për gruan e parë që do të bëhej presidente e SHBA-ve. Çfarë ka ndodhur që atëherë?
Ndodhi që bota u përmbys, shkoi në krah të kundërt. Një vit më parë, lajmet e rreme, “fake news”, qarkullonin vetëm në internet dhe në portale pak të besueshme, por ato patën një impakt të paparashikueshëm në zgjedhje. Për shembull, duke marrë në shënjeshtër mbështetësit e Bernie Sanders, i larguan ata nga Hillary Clinton në sfidën finale përballë Trump. Sot personat përgjegjës për pjesën më të madhe të gënjeshtrave që kemi lexuar janë në Shtëpinë e Bardhë dhe akuzojnë mediat se prodhojnë “fake news”. Ky është një ndryshim i dukshëm.

Pra ju jeni në një linjë me ata që mendojnë se e vërteta sot në SHBA është e mbivlerësuar?
Unë besoj se po ndodh një sulm ndaj së  vërtetës dhe kjo duhet të na frikësojë. Ata që si unë kanë besuar gjithmonë në një të vërtetë objektive, neutrale, sot ndodhen në telashe. Po ju jap një shembull: njerëzit duhet të dinë se nëse thuhet se toka është në formë disku, nuk do të thotë se është ashtu. Ashtu si nuk ka nevojë të thuhet se Toka është e rrumbullakët, sepse e thotë shkenca dhe kaq. Sot kjo vërtetësi është vënë në dyshim. E vërteta po kushtëzohet nga paragjykimet. Për këtë shkak është në rrezik.

Thuhet që kjo përgjegjësi është edhe e mediave dhe intelektualëve. Asnjë nuk kuptoi se çfarë po ndodhte. A jeni dakort?
Jam dakort me pjesën ku thoni se nuk e prisnim këtë. Natën e 8 nëntorit isha në New York Times dhe mund t’ju siguroj se asnjë, nga drejtori deri te punonjësi më i thjeshtë, nuk po kuptonte se ç’po ndodhte. Tre orë nga fitorja e Trump po diskutohej për Hillarin president dhe për titullin që duhet të vihej në gazetë. Mund t’ju tregoj se ky titull ishte “Madame President”. Është e jashtëzakonshme se si në një afërsi kaq të madhe, asnjë nga ne nuk mundi ta parashikonte.

Pra, cila është pasoja e këtij arsyetimi?
Gjëja që më bën me dhimbje koke është se më 8 nëntor, 45,6% e votuesve nuk u paraqitën. Mazhoranca në favor të Trumpit në katër shtetet e veriut që fitoi, ishte minimale. Kështu pra, nëse njerëzit do të shkonin të votonin rezultati do të ishte ndryshe: duhet të gjejmë mënyrën që t’i mobilizojmë njerëzit. Njerëzit që për dy herë rrjesht zgjodhën Obamën, ndenjën në shtëpi. Na duhet një lider që të jëtë në gjendje t’i zgjojë nga gjumi, që t’u tregojë se jo të gjithë liderët janë njësoj. Por ka edhe diçka tjetër që dua ta nënvizoj: nuk kuptuam urrejtjen iracionale karshi Hillary Clinton. Fakti që shumë persona nuk donin një president femër është më kuptimplotë se fakti që shumë njerëz nuk donin atë.

Në horizont nuk duket asnjë që i korespondon profilit që ju thoni. Apo gabohem?
Është shumë shpejt. Sapo ka ndodhur dhe po jetojmë në një situatë të përkohshme krize. Gjithçka duket se ndaloi në nëntor, duke përfshirë edhe reflektimin politik. Më besoni, më pëlqen shumë Joe Biden por nuk do të doja ta shihja në garë.

Kjo vlen edhe për mediat? Duket se ka një amulli për të kuptuar se pse njerëzit zgjodhën Trump.
Nuk besoj se ky sforcim është i nevojshëm. Në këtë rast mediat duhet të thonë të vërtetën dhe kaq. Edhe pse shpesh herë do të etiketohen si “opozitare”. Nuk jam i idesë që duhet të kuptojmë se çfarë ka ndodhur me këta njerëz.

Nuk do t’ju interesonte një përballje ideologjike me Stephen Bannon?
Këtu po flasim për rracistë dhe nuk besoj se duhet të merremi me ta. Obama ka fituar dy herë duke pasur në anën e tij vetëm 39% mbështetje nga njerëzit e bardhë. Nuk na duhet t’i shtrijmë dorën Marine Le Pen, duhet ta mundim. Dhe shpresoj që Europa ta kuptojë sepse marshimi populist nuk është një çështje vetëm e Amerikës.