Akrilamidet, nje kancerogjen i mundshem prezent ne ushqimin tone

Bashkimi Europian zhvilloi nje studim 3-vjecar mbi elementet toksik te formuar nga nxehtesia e gatimit. Ne raportin e ketij studimi u deklarua se ekzistojne 800 elemente te tille nder ushqimet e zakonshme qe gatuajme, 52 prej te cileve me cilesi kancerogjene te mundshme. Nje prej tyre eshte “akrilamidi”, i cili eshte gjetur te kete efekt kancerogjen dhe neurodegradues.

Si “mbin” ne ushqimin tone kjo substance?

Ne te vetmen pike qe mund te kene te drejte mbeshtetesit e ushqimit te gjalle neper bote, eshte kur behet fjale per akrilamidet qe zhvillohen gjate pjekjes, skuqjes, gatimit ne zgare apo thekjes, te ushqimeve me prejardhje bimore, ne temperatura te larta. Gjate gatimit, sheqernat dhe aminoacidi “asparagjinine” nderveprojne me njeri tjetrin duke prodhuar kete substance. Ushqimet me permbajtje amidoni si patatet, e skuqura dhe patatinat, permbajne nivelin me te larte te akrilamideve, por realisht, cdo ushqim i gatuar mbi 120 grade Celcius mund t’i permbaje. Edhe kafja i permban! Ndryshe nga ushqimet e pasura ne karbohidrate, ato proteiniket e permbajne ne sasi me te ulet, edhe pse keto te fundit krijojne te tjera lloje substancash kancerogjene nga temperaturat e larta, sic jane aminat heterociklike. Ushqimet e pasura ne sheqerna si patatet, panxhari, biskotat e thekura dhe krakerat permbajne nivelet me te larta (150 – 4000microgram/kg), nderkohe qe te pagatuara ose te ziera permbajne sasi minimale.

Cfare zbuluan suedezet?

Ne vitin 2003, studjues suedez vleresuan nivelet e akrilamideve ne ushqime te zakonshme si ne produktet prej patateve, buke, drithra, biskota dhe kafe. Ata gjeten se individet kishin nje nivel mesatar prej 31mikrogram/kg te trupit, nivele qe Organizata per Mbrojtjen Ambjentale dhe OBSH i cilesojne te rrezikshme. Duke ju referuar sasise se vendosur si limit per ujin e pijshem, kjo shifer perkon me 500fishin mbi norme.
Patatinat dhe kanceri nuk kane qene kurre me te lidhura se kaq. Madje aq shume, sa shteti i Kalifornise denoncoi prodhuesit e patatinave per mos etiketimin e kesaj substance dhe rrezikshmerise qe ajo mbart.
Sipas nje studimi te 2008-es, patatinat ne treg permbajne nivele te akrilamideve, ne rastin me te mire 39 -dhe ne me te keqin- 900 here mbi normen e percaktuar.
Fatkeqesisht, patatinat e pjekura ne vend te atyre te skuqura, nuk jane me te mira perkundrazi, jane gjetur te permbajne 3 here me shume krahasuar me te parat.

Perse akrilamidet quhen “kancerogjene”

Ne studime laboratorike ne kafshe, akrilamidet jane lidhur me zhvillimin e tumoreve te ndryshme pas ekspozimit te tyre ne doza te perqendruara. Sipas kerkimeve ne njerez, keto substanca lidhen me kancerin e gjirit me receptor pozitiv ndaj estrogjenit, me kancerin e mitres pas menopauzes dhe ate te vezoreve.
Ato jane gjetur te kene lidhje gjithashtu edhe me demtime neurologjike. Ky fakt na ben te reflektojme mbi konsumin e tyre nga femijet e vegjel, te cilet kane nje system nervor me delikat dhe ne zhvillim e siper.

Ushqimet e pasura ne akrilamide

• Patatinat
• Biskotat e gatshme
• Drithrat e mengjesit (vecanerisht te tipit “corn flakes” dhe “all-bran”, por kompani te ndryshme kane nivele te ndryshme)
• Buket e thekure, e pjekura te tipit “bake rolls”, krakera, friganja. Buka e thekres me krunde duket te formoje me pak akrilamide gjate thekjes krahasuar me buken e bardhe te zakonshme.
• Bajamet & kikiriket e pjekur, gjalpi qe perftohet nga kikirike te pjekur
• Geshtenjat e pjekura
• Kafja & kakao, ne sasi pak me te vogel permbajne akrilamide pasi kokkrat e kafes dhe kakaos piqen perpara se te bluhen

Si t’ja bejme?

1. Evitoni patatinat, sidomos per femijet e vegjel te cilet krijojne varesi prej tyre dhe mund te konsumojne vazhdimisht sasi te medha
2. Skuqini patatet ne shtepi, me vaj ulliri ne temperature mesatare, me kapak te mbyllur, pasi ti keni lene ne uje per rreth 15minuta
3. Preferojini patatet te ziera. Kur ato zihen me lekure nuk zhvillojne pothuaj fare akrilamide.
4. Mos i lini patatatet e skuqura apo te pjekura te marrin ngjyre kafe. Sa me kafe dhe sa me te thata – aq me shume akrilamide kane.

Si te detoksifikoni trupin nga akrilamidet?

Enzima Glutathione eshte nje nder substancat qe lujane rol kyc ne eliminimin e substancave toksike. Ajo vepron ne melci dhe mungesa e saj mund te kete pasoja fatale. Glutathine prodhohet ne organizem me shume sesa merret nga ushqimet. Gjithsesi, nje aminoacid teper i nevojshem ne prodhimin e saj eshte “kisteina”, e cila merret nga qumeshti, veza, mishi, farat e lulediellit, soja, djathi dhe gruri. Ajo mund te merret edhe ne forme suplementi.