“Na duhet se s’bën një pandemi”- Artikulli i ish-shefit të BERZH-it Jacques Attali në 2009

Jacques Attali

Ekonomisti francez Jacques Attali në një shkrim të shkruar në vitin 2009 për L’Express shkruante se si frika që shkakton një pandemi mund të kthehet në një mekanizëm mbrojtës dhe kontrolli për të ardhmen.

Sipas tij historia ka mësuar se njerëzimi ka evoluar kur ka frikë për shkak të mekanizmave mbrojtës që krijon.

Ai sugjeronte se një pandemi e madhe do rriste vetëdijen për shtetet dhe kjo ishte e nevojshme pasi sipas tij duhet që të mësohet nga gabimet dhe të krijohen mekanizmat e kontrollit. 

“Siç mund të shpresojmë qartë, kjo krizë nuk është shumë serioze, nuk duhet të harrojmë, si me krizën ekonomike, të mësojmë mësimet, në mënyrë që në të ardhshëm – të pashmangshme – të krijohen mekanizmat e parandalimit dhe kontrollit, si dhe proceset logjistike për shpërndarjen e barabartë të barnave dhe vaksinave. Për këtë, ne do të duhet të krijojmë një forcë policore globale, një rojtar global dhe për këtë arsye një taksim global. ”-shkruante ai.

Shkrimin interesant të Attali e ka shpërndarë në rrjetet sociale avokati Altin Goxhaj.

Ky artikull i viti 2009 duket si pararojë e pandemisë që shpërtheu këtë vit për shkak të koronavirusit.

Attali ka qenë President i Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillimin në vitet 1991-93 dhe këshilltar i disa udhëheqësve francezë.

Shkrimi i plotë i Jacques Attali:

Historia na mëson se njerëzimi evoluon në mënyrë të konsiderueshme kur me të vërtetë ka frikë: ai më pas vendos mekanizmat mbrojtës; nganjëherë të patolerueshme (skelete dhe totalitarizma); ndonjëherë të kota (shpërqendrim); ndonjëherë efektive (terapeutike, nëse është e nevojshme duke lënë mënjanë të gjitha parimet e mëparshme morale). Pastaj, pasi kriza të ketë mbaruar, ai i shndërron këto mekanizma për t’i bërë ata të pajtueshëm me lirinë individuale dhe t’i përfshijnë ato në një politikë demokratike shëndetësore.

Fillimi i pandemisë mund të shkaktojë një nga këto frikëra strukturore.

Nëse nuk është më serioze se dy frikërat e mëparshme të pesëmbëdhjetë viteve të fundit të lidhura me rrezikun e një pandemie (kriza e lopës së çmendur në Britaninë e Madhe dhe ajo e gripit të shpendëve në Kinë), së pari do të ketë pasoja të konsiderueshme ekonomike (rënia e veprimtarisë së transportit ajror, rënia e turizmit dhe çmimi i naftës); do të kushtojë rreth 2 milion dollarë për person të infektuar dhe do të ulë tregjet e aksioneve me rreth 15%; ndikimi i tij do të jetë shumë i shkurtër (gjatë episodit të gripit të shpendëve, niveli i rritjes kineze ra vetëm gjatë tremujorit të dytë të 2003, dhe shpërtheu lart në të tretin); ajo gjithashtu do të ketë pasoja në drejtim të organizimit (ende në 2003, masa shumë rigoroze policore u morën në të gjithë Azinë; Organizata Botërore e Shëndetësisë vendosi procedura alarmi në një shkallë planetare dhe disa vende, veçanërisht Franca dhe Japonia, krijuan rezerva të konsiderueshme ilaçesh dhe maske).

Nëse epidemia është pak më serioze, e cila është e mundur, pasi është e transmetueshme nga njerëzit, do të ketë pasoja me të vërtetë planetare: në ekonomi (modelet sugjerojnë që kjo mund të çojë në një humbje prej 3 trilion dollarësh , d.m.th. një rënie prej 5% e PBB-së globale) dhe në politikë (për shkak të rrezikut të infektimit, vendet e Veriut do të kenë interes të sigurojnë që ata në Jug të mos jenë të sëmurë, dhe ata do të duhet të sigurojnë që më të varfrit të kenë qasje në barnat që ruhen vetëm për më të pasurit); një pandemi e madhe do të rrisë vetëdijen, më mirë se çdo ligjërim humanitar apo ekologjik, për nevojën e altruizmit ose të paktën të interesit vetjak.

Dhe, edhe nëse, siç mund të shpresojmë qartë, kjo krizë nuk është shumë serioze, nuk duhet të harrojmë, si me krizën ekonomike, të mësojmë mësimet, në mënyrë që në të ardhshëm – të pashmangshme – të krijohen mekanizmat e parandalimit dhe kontrollit, si dhe proceset logjistike për shpërndarjen e barabartë të barnave dhe vaksinave. Për këtë, ne do të duhet të krijojmë një forcë policore globale, një rojtar global dhe për këtë arsye një taksim global. Atëherë, ne do të bëjmë bazat e një qeverie të vërtetë botërore, shumë më shpejt sesa vetëm arsyeja ekonomike. Në fakt, krijimi i një shteti të vërtetë në Francë në shekullin e shtatëmbëdhjetë filloi përmes spitalit.

Ndërkohë, të paktën mund të shpresonim për zbatimin e një politike të vërtetë evropiane mbi këtë temë. Por këtu përsëri, si në shumë lëndë të tjera, Brukseli hesht.