Paraliza e gjumit: Çfarë është, pse ndodh dhe si mund ta shmangni?

Paraliza e gjumit është një përvojë e frikshme që shumë njerëz e kanë përjetuar të paktën një herë në jetë. Ajo ndodh në momentin kur trupi është midis gjumit dhe zgjimit, duke krijuar një gjendje ku mendja është e vetëdijshme, por trupi nuk mund të lëvizë. E shoqëruar shpesh me ndjesinë e mungesës së ajrit dhe me halucinacione të frikshme, paraliza e gjumit ka qenë gjithmonë burim legjendash dhe historish të mbinatyrshme.

Çfarë është paraliza e gjumit?

Paraliza e gjumit është një çrregullim i ciklit të gjumit, ku personi përjeton një humbje të përkohshme të kontrollit të muskujve (atoninë) menjëherë pasi ka rënë në gjumë ose sapo është zgjuar. Në mënyrë tipike, trupi hyn në një gjendje paralize natyrale gjatë fazës REM të gjumit, për të parandaluar që ëndrrat të kthehen në lëvizje të pakontrolluara. Por në rastin e paralizës së gjumit, ky proces ndodh gabimisht, duke bërë që personi të jetë i vetëdijshëm por i palëvizshëm.

Llojet e paralizës së gjumit

Ekspertët e ndajnë paralizën e gjumit në dy kategori kryesore:

• Paralizë e izoluar e gjumit – Ndodh si një episod i veçuar dhe nuk lidhet me ndonjë problem neurologjik si narkolepsia.

• Paralizë e përsëritur e gjumit – Kur episodet ndodhin shpesh dhe me kalimin e kohës, ndonjëherë të lidhura me narkolepsinë.

Çfarë ndjesish shkakton paraliza e gjumit?

Simptoma kryesore e paralizës së gjumit është pamundësia për të lëvizur ose folur, por shumë njerëz raportojnë edhe ndjesi të tjera shqetësuese, si:

• Mungesë ajri dhe ndjesi presioni në gjoks

• Frikë ekstreme dhe ankth

• Halucinacione – Në rreth 75% të rasteve, njerëzit shohin ose dëgjojnë gjëra të frikshme gjatë episodit. Këto halucinacione ndahen në disa kategori:

• Halucinacione të pranishmërisë – Ndjesia se dikush ose diçka e frikshme ndodhet në dhomë.

• Halucinacione të presionit në gjoks – Përjetimi i një force të padukshme që ulët mbi trup ose që shtyp kraharorin.

• Halucinacione të lëvizjes – Ndjesia e daljes nga trupi ose fluturimi.

Sa e zakonshme është paraliza e gjumit?

Rreth 20% e njerëzve e kanë përjetuar të paktën një herë në jetë, me një përqindje më të lartë tek ata që janë në të 20-at dhe 30-at. Episodet zgjasin nga disa sekonda deri në 20 minuta dhe shpesh ndërpriten nga zëri ose prekja e dikujt tjetër.

A mund të parandalohet paraliza e gjumit?

Edhe pse nuk ka një kurë specifike, disa ndryshime në stilin e jetesës mund të ndihmojnë në reduktimin e episodeve:

• Mbani një rutinë të rregullt të gjumit dhe shmangni qëndrimin zgjuar deri vonë.

• Ulni nivelin e stresit dhe praktikoni teknika relaksuese para se të flini.

• Flini në shpinë më rrallë, pasi kjo pozicion shpesh lidhet me episode më të shpeshta të paralizës së gjumit.

• Shmangni konsumimin e alkoolit dhe kafeinës para gjumit.

Nëse paraliza e gjumit bëhet e shpeshtë dhe e frikshme, është e këshillueshme të konsultoheni me një specialist të gjumit për të kuptuar më mirë shkaqet dhe trajtimet e mundshme. Deri atëherë, kujtoni: është vetëm një çrregullim i ciklit të gjumit – edhe pse mund të duket si një skenë horror, nuk ka asgjë paranormale në të.