Fjalët e fundit të Victor Hugo

155 vjetori i publikimit të kapitullit të fundit të romanit “Të mjerët”, u përkujtua në mbarën botën. Ndërsa punonte mbi këtë kryevepër, Hugo përdori një strategji të veçantë, për ta detyruar veten të shkruante.

Autori hiqte rrobat dhe mbyllej në një dhomë tërësisht bosh, me vetëm një stilolaps dhe letër në duar. Thuhet se ai i urdhëronte shërbëtorët e tij të mos ia jepnin rrobat, deri kur të kishte përparuar mjaftueshëm me shkrimin e romanit.

Hugo qe edhe një aktivist i guximshëm i të drejtave të njeriut. Pasi u zgjodh në Asamblenë Kombëtare të Francës në vitin 1848, ai u shkëput nga konservatorët dhe bëri thirrje për të drejtën e votimit për të gjithë qytetarët, arsimim falas për të gjithë fëmijët, si dhe dhënien fund të varfërisë. Fushata e tij për të shfuqizuar dënimin me vdekje, ishte gjithashtu e njohur ndërkombëtarisht.

Një kritik i ashpër i nipit të Napoleonit, Hugo u largua nga Franca pas grushtit të shtetit të vitit 1851, që solli Lui Bonapartin në pushtet. Pasi qëndroi pak kohë në Belgjikë, ai u vendos në ishullin e vogël britanik të Guernsey, ku shkrimtari do të jetonte për 15 vitet e ardhshme.

Ajo u dëshmua të ishte një nga periudhat më të frytshme të jetës së tij, teksa Hugo shkroi dy vëllimet e tij më të njohur me poezi, dhe pjesën më të madhe të romanit “Të mjerët” – që e filloi në vitin 1845, por e përfundoi vetëm në vitin 1862.

Ai u bë një ikonë i të varfërve në Francë, sa që me rastin e 80-vjetorit të lindjes, në 27 qershor 1881, turma e njerëzve parakaloi për 6 orë rresht poshtë shtëpisë së tij, ku ai kishte dalë në ballkon për t’i përshëndetur.

Venue d’Eylau, në të cilën Hugo jetonte u ndryshua të nesërmen në Avenue Victor-Hugo, dhe të gjitha letrat e ardhshme që i dërgoheshin autorit adresoheshin: “Zotit Victor, në Avenue e tij, Paris”. Hugo mbeti deri në fund të jetë një aktivist, duke kërkuar një funeral modest (edhe pse në fakt u organizua një funeral i madh shtetëror me urdhër të Presidentit Jules Grévy).

Në testamentin e tij në pak reshta shkroi: ‘‘50.000 franga ua fal të varfërve. Dua të përcillem në një karrocë të thjeshtë funerali. Refuzoj fjalimet solemne të të gjitha kishave. Lutem për të gjithë shpirtrat. Unë besoj në Zot”.

Fjalët e fundit të Hugos para vdekjes, të shkruara në formën e një epitafi, dy ditë para se të ndërronte jetë nga pneumonia: “Të duash do të thotë të veprosh!”.

Hugo pati si bashkëshorte Adele Foucher, me të cilën u martua në tetorin e vitit 1822, ndërsa jetuan se bashku për gati 46 vjet deri në vdekjen e saj.

Ndërsa biografët thonë se shkrimtari kishte dashnore të shumta dhe se dashuria e jetës së tij ishte, Juliette Drouet, e cila i shkroi mbi 20.000 letra që përshkruanin pasionin por edhe xhelozinë e saj të sëmurë ndaj Hugo.