Ushqimet që përmbajnë “vitaminën e diellit”, mbrojnë kockat

Vitamina D është një vitaminë liposolubile e cila shërben për ruajtjen e balancës së kalciumit në gjak dhe në kocka. Efekti kryesor i vitaminës D është nxitja e përthithjes së kalciumit dhe fosforit nga zorra e hollë të cilat janë të domosdoshme për ruajtjen e nivelit normal të kalciumit në gjak dhe mineralizimin e duhur kockor. Mungesa e vitaminës D shoqërohet me nxitjen e hormonit të paratiroides i cili nxit çlirimin e kalciumit prej kockës që rezulton në ulje të mëtejshme të mineralizimit të kockës. Burimet kryesore të vitaminës D në organizëm janë nëpërmjet sintetizimit nga lëkura nëpërmjet rrezeve UV të përthithura nga rrezatimi diellor dhe nëpërmjet ushqimeve. Ushqimet e pasura me vitaminë D janë të pakta, ndër to mund të përmendim peshkun e yndyrshëm si salmoni, peshku ton, makarel, vezët dhe ushqimet që janë të fortifikuara me vitaminë D; si drithërat dhe qumështi.

Ushqimet

Pyetja që lind natyrshëm atëherë është se çfarë mund të hamë që të furnizojmë trupin tonë me vitaminën D, vitaminën e diellit? Një dietë e pasur me vitaminë D është faktori i dytë mbrojtës. Ushqimet e pasura me këtë vitaminë janë merluci, qumështi dhe drithërat e fortifikuar me vitaminë D, peshku ton, peshku shpatë dhe salmoni, lëngu i portokallit, sardelet, mëlçitë e vicit dhe kërpudhat.

Mungesat

Deficiti në vitaminë D në përgjithësi është sëmundje e heshtur. Në fëmijë deficiti manifestohet me rakitizëm që karakterizohet me vështirësi në fillimin e ecjes, d.m.th. ecja në moshë më të madhe se normalja, dhimbje gjatë presionit në kocka të caktuara, shtat të vogël, dalja e vonuar e dhëmbëve, harkimi i këmbëve etj.

Në moshat e mëdha bëhet shkak për zhvillimin e osteomalacisë dhe osteoporozës. Të dyja sëmundjet bëjnë pjesë në grupin e sëmundjeve metabolike të kockave, osteomalacia ka të bëjë me demineralizimin e kockës si rezultat i mungesës së kalciumit dhe fosforit kurse osteoporoza ka të bëjë me uljen e densitetit kockor duke e bërë kockën më poroze dhe më të rriskuar ndaj frakturave dhe rrezikun për t’u thyer edhe me trauma minimale. Osteomalacia manifestohet me dhimbje kronike muskulore, dhimbje nën presion mbi kocka si kërciri dhe dërrasa e kraharorit.

Deficitet e theksuara në vitaminë D mund të shkaktojnë miopati që karakterizohen nga dobësi e theksuar trupore e dhimbje muskulore.

Studime të ndryshme e lidhin mungesën e vitaminës D edhe me sëmundje të tjera si hipertensioni, sëmundjen vaskulare periferike, sëmundjen ishemike të zemrës, duke e lidhur rolin e vitaminës D edhe me një efekt anti-inflamator e kundër radikaleve të lira. Deficiti në vitaminë D lidhet edhe sëmundjen e depresionit, e diabetit tip 2, problemeve me imunitetin. Studimet e fundit tregojnë edhe për një efekt antikancerogjen të vitaminës D, duke u bërë në këtë mënyrë edhe një faktor mbrojtës ndaj shfaqjes së kancereve të ndryshëm.

Trajtimi

Mënyra e vetme për të diagnostikuar mungesën e vitaminës D është nëpërmjet dozimit të vitaminës D në gjak. Në varësi të rezultatit vendoset nëse pacienti ka pamjaftueshmëri, mungesë apo vlera normale të vitaminës D në gjak. Në varësi të rezultatit vendoset edhe doza që pacienti duhet të marrë dhe kohëzgjatja e mjekimit. Vlen të theksohet fakti që në qoftë se ka pamjaftueshmëri apo deficit, fillimisht duhet korrigjuar ky problem me doza më të mëdha për një periudhë të caktuar dhe pastaj rekomandohet doza mbajtëse ditore që ky problem të mos rishfaqet. Dozat ditore prej 800-1000UI të shoqëruara me kalcium reduktojnë riskun për frakturë me 10-15 për qind.

Nivelet e vitaminës D

Niveli minimal optimal i Vitaminës D në organizëm duhet të jetë 20 ng/mL. Nëse është më pak se 10 ng/dL kemi të bëjmë me mungesë të vitaminës D. Në rast se vitamina D është mbi 60 ng/dL mund të japë efekte anësore nga tejkalimi i dozës.

Dieta

Ndjekja e një stili të shëndetshëm jete është pjesë e kujdesit për kocka të shëndetshme. Mënjanimi i duhanpirjes, pirja e moderuar e alkoolit, si dhe mbajtja brenda kufijve të normës i peshës trupore janë disa faktorë të rëndësishëm. Kafeina dhe kripa mund të rrisin humbjen e kalciumit nga trupi dhe nuk duhet të merret në sasi të tepërt. Alkooli duhet gjithashtu të merret në sasi të moderuar. Megjithëse nuk ka të dhëna bindëse që tregojnë se pijet e gazuara joalkoolike dobësojnë kockat, nuk duhet tepruar me to.