Kioske
Miti i rremë i cigares së padëmshme
Në vitin 2013, cigarja elektronike ishte një risi. Shpikja e re detyroi një grup studiuesish të mblidheshin për të analizuar efektet e saj. Një vit më vonë, konkluzioni ishte se cigaret elektronike bënin dëm vetëm sa 4% e cigareve me duhan.
Megjithatë, autorët pranuan se “kuptimi i tyre i rreziqeve të mundshme” të cigareve elektronike ishte “në një fazë shumë të hershme” sepse atyre u mungonin “prova të forta për dëmet e shumicës së produkteve në shumicën e kritereve” që ata ekzaminuan.
Me fjalë të tjera, ata pranuan se puna e tyre ishte metodologjikisht e dobët dhe vlerësimet e tyre ishin pikërisht supozime të bazuara në opinionet e tyre dhe jo në prova shkencore.
Një nga ato supozime vijoi të mbetet përgjatë viteve që pasuan duke u cituar më shpesh se të gjitha të tjerat sa herë flitet për cigaren elektronike: cigaret elektronike janë 95% më pak të dëmshme se cigaret e duhanit. Problemi është se konkluzioni është i gabuar.
Një vit më pas, pra në 2015, Shëndeti Publik në Angli e përdori këtë shifër në një rishikim që i bëri produktit. Kjo shkaktoi shumë reagime nga ekspertët. Një editorial në revistën mjekësore The Lancet e etiketoi studimin e vitit 2014 “një themel jashtëzakonisht i dobët” mbi të cilin bazohej përfundimi kryesor i rishikimit të Shëndetit Publik në Angli.
Editoriali i Lancet për studimin e Institutit të Shëndetit Publik në Angli thekson se ky i fundit e përdori vlerësimin, pavarësisht se ai bazohej në “mendimet e një grupi të vogël individësh pa ekspertizë të paracaktuar në kontrollin e duhanit” dhe “një mungesë pothuajse totale provash”.
Editoriali i vitit 2015 ngriti gjithashtu shqetësime për konfliktin e interesit, duke vënë në dukje se disa studiues kishin lidhje me Big Tobacco. Këto konflikte u përshkruan më tej në British Medical Journal në shtator dhe nëntor.
Pavarësisht kësaj, shifra 95% mbeti në komunikimet e Shëndetit Publik në Angli. Ndërkohë, ishte përhapur edhe në reklamat e cigareve elektronike.
Deri në vitin 2020, supozimi ishte bërë një “faktoid”: informacioni jo i besueshëm që përsëritet aq shpesh sa bëhet i pranuar si fakt. Megjithatë, duke pasur parasysh dëshmitë në rritje të dëmeve që lidhen me përdorimin e cigareve elektronike, faktoidi ishte edhe më pak i vlefshëm shtatë vjet më vonë.
Industria dhe aleatët e saj kanë qenë aq efektive në publikimin e këtij supozimi joshkencor edhe në Australi. Në parashtrimet e bëra në Hetimin e Senatit të Australisë 2020 për Reduktimin e Dëmit të Duhanit, organet e industrisë dhe aleatët u mbështetën shumë te faktoidi në argumentet e tyre për legalizimin e cigareve elektronike.
Edhe pse ky faktoid është “rrëzuar”, ai vazhdon të ndikojë në të menduarit e njerëzve. Studiuesit e keqinformimit i referohen kësaj si efekti i ndikimit të vazhdueshëm: pasi të jetë përhapur, është jashtëzakonisht e vështirë të largohet.
Si një statistikë e tretshme, që tërheq vëmendjen, qarkullon në media dhe përsëritet vazhdimisht. Dhe për shkak se ne kemi më shumë gjasa të besojmë informacionin e rremë kur ai përsëritet shumë herë (efekti i së vërtetës iluzore), keqinformimi bëhet “i vërtetë”, edhe pasi na është thënë se është i rremë.
