Nga Ledion Liço

Merrni një minutë kohë, mbyllni sytë dhe mendoni sa ‘rraqe’ keni dhe sa të tjera do të merrni në vazhdim. Sa blerje bëjmë prej ‘të premtes së zezë’, apo ditëve të tjera ‘të ngjyrosura’ nga marketingu konsuminst i kohëve që jetojmë. Sa prej nesh blejnë diçka që do e përdorin vetëm një herë, sa shpejt i hedhim gjërat, edhe ato që punojnë, vetëm sepse ka dalë ‘versioni i ri’ i asaj që në thelb bën të njëjtën si ajo që shkon në kosh. Nga koshi i shtëpisë, te i rrugës, pastaj ku?!

“Buy Now” është një dokumentar që merret pikërisht me ndikimin e konsumizmit dhe kapitalizmit të shfrenuar në shoqërinë moderne, duke përdorur një qasje vizuale dhe narrative që joshëse ne disa rregulla ‘të arta’ për të qënë në modë.. Në një kohë kur konsumizmi është bërë një pjesë e pandashme e jetës sonë të përditshme, ky dokumentar ofron një vështrim të thelluar në psikologjinë e blerjeve dhe marrëdhëniet midis individëve, punëtorëve dhe kompanive të mëdha. Me një pjesë të protagonistëve, ish punonjës ose ekzekutivë të këtyre kompanive, si Adidas, Amazon etj.

Filmi tregon një portret të një bote të dominuar nga konsumizmi i pakontrolluar, ku njerëzit nuk janë vetëm blerës, por gjithashtu edhe produkte të një sistemi të ndërlikuar tregtar. Dokumentari përdor një dyqan virtual si një mikrokosmos për të eksperimentuar me ndikimin që ka ky sistem në jetët e individëve. Pjesa më e rëndësishme e tij është mënyra se si treguesit e zhvillimit të biznesit, të tilla si fitimet, marketingu dhe truket e manipulimit të psikologjisë njerëzore, reflektohen mbi mënyrën se si ne si shoqëri lidhemi me paratë, prodhimin dhe konsumimin.

Një nga elementët më të fuqishëm të dokumentarit është se ai nuk ofron një pasqyrë të thjeshtë, si një histori “e keqe” e konsumizmit, por përpiqet të tregojë se si ky sistem është i thelluar në strukturat tona kulturore dhe ekonomike, duke i bërë të gjithë të përfshirë në të, qoftë si konsumatorë, punëtorë ose menaxherë të korporatave. Ajo që është e veçantë për këtë dokumentar është se ai nuk shpall një gjykim të shpejtë mbi sistemin, por e lë audiencën të formojë mendimet dhe përfundimet e saj mbi ndikimin që ka ky proces në jetën e përditshme.

Me një gjuhë të thjeshtë por të fuqishme, imazhet, qofshin ato reale apo 3d do t’iu bëjnë të mendoni mirë përpara se të bëni blerjen tuaj të rradhës (mbase të frymëzuar nga Tik Tok-u).

Dokumentari nuk është vetëm një reflektim mbi konsumizmin, por gjithashtu një analizë e ndjeshme mbi marrëdhëniet që ndodhin brenda një vendi pune ku pasioni për shitje dhe arritja e objektivave të korporatës mund të krijojnë tensione dhe konflikte të mëdha.

Punonjësit shpesh shihen të detyruar të krijojnë lidhje të thella me produktet që shesin, për të siguruar një rritje të shitjeve, dhe ky fenomen është një aspekt që eksplorohet thellë. Çdo produkt që ata shesin merr një dimension emocional, dhe kjo është e dukshme përmes trajtimit të marrëdhënieve ndërmjet punonjësve dhe konsumatorëve. Gjatë intervistave, disa nga punonjësit tregojnë se ndihen të zhgënjyer nga presioni i vazhdueshëm për të arritur shifra të larta të shitjeve dhe për të bërë atë që ata quajnë “shërbim të rremë ndaj klientit.” Ky konflikt brenda individëve krijon një tension që shpalos aspekte të fshehta të shoqërisë moderne, të tilla si të drejtat e punëtorëve dhe morali i biznesit.

Në këtë aspekt, dokumentari ngre pyetje të rëndësishme mbi vlerat që kemi si shoqëri dhe mënyrën se si bizneset ndikojnë në strukturat tona sociale dhe në marrëdhëniet mes individëve. A jemi ne të gjithë pjesë e një sistemi që na manipulojnë për të konsumuar më shumë, dhe nëse po, çfarë ndodh kur kjo ndikon në dinamikën e jetës sonë personale dhe profesionale?

Një tjetër aspekt i rëndësishëm i dokumentarit është mënyra se si ai trajton ekonominë globale dhe kapitalizmin. “Buy Now” nuk përpiqet të na shpjegojë vetëm një dyqan, por një sistem global që përhapet në çdo sektor të shoqërisë. Ai tregon se si kapitalizmi ka krijuar një lidhje të ngushtë midis punës dhe konsumit, duke e bërë të pamundur ndarjen e këtyre dy aspekteve në jetën e përditshme.

Dokumentari përmend se si korporatat, përmes marketingut dhe manipulimit të dëshirave njerëzore, janë në gjendje të krijojnë një ndjenjë të të qenit “pjesë e diçkaje” përmes blerjeve të thjeshta. Kjo është një formë e inskenuar e përmbushjes së nevojave shpirtërore dhe sociale, ku konsumatori shpeshherë bëhet viktimë e iluzionit se blerja e një produkti mund të sjellë kënaqësi afatgjatë. Dokumentari ofron një pasqyrë të qartë të këtë fenomen dhe e përdor dyqanin si një simbol të kësaj lufte mes individëve dhe shoqërisë së ndërtuar nga kapitalizmi.

Në kohën më të mirë ndonjëherë për njerëzimin, ku gjithçka është me bollëk, duket se zilia do të jetë ajo që do të na shkatërrojë. Me shembuj konkret të mbi-konsumizmit si edhe rrugën që ndjek çdo objekt mbasi hidhet në kosh (Spoiler. përfundon sërish tek ne) “Buy Now” është tronditës.

Gjyshet tona që kanë jetuar në një kohë shumë më pak konsumiste se kjo thoshin “Pak e saktë”.