Origjina e bluxhinseve

Joseph Stromberg

Në 109-vjetorin e vdekjes së Levi Strauss, produkti i tij kryesor – bluxhinset – janë kthyer në një industri prej 91 miliardë dollarësh në vit, një ikonë e kulturës amerikane, dhe me shumë gjasa artikulli më popullor në kategorinë e veshjeve. Levi Strauss, më shumë se çdo emër tjetër, evokon pëlhurën e ashpër të xhinsit dhe qepjet e dukshme të pantallonave të preferuara në Amerikë. Por lindja e bluxhinseve erdhi në rrethana të habitshme – dhe paraardhëset e xhinseve të sotme vështirë se ngjajnë me to.

Gjithçka nisi në vitin 1871, kur rrobaqepësit Jacob Davis nga Reno, Nevada, i doli një problem. Pantallonat që ai po qepte për minatorët nuk ishin mjaftueshëm të forta sa t’i qëndronin kushteve në minierat lokale; ndërsa xhepat dhe zona e kopsës griseshin vazhdimisht. “Gruaja e një minatori erdhi te Davis dhe i kërkoi atij që të bënte me pantallona që mund t’i rezistonin punës“, thotë kuratorja Nancy Davis, nga Muzeu Historik Amerikan. Dejvis pa mbërtheckat metalike që përdorte në pajisjet e veta dhe sende të tjera. “Në atë moment, lindën pantallonat me perçina”.

Ndërsa minatorët e zonës i kapnin kominoshet e bëra prej tij me kapëse metalike dhe doku të fortë në zonat ku zakonisht griseshin, Davis kuptoi se duhej ta mbronte idenë e tij. “Ai duhej të nxitonte, për shkak të faktit se këto marifete funksionuan shumë mirë“, thotë Nancy Davis.

“Ai e kuptoi se kishte diçka“. Duke mos pasur para për të plotësuar dokumentet për një biznes, ai iu drejtua Levi Strauss, një emigrant gjerman i cili kohët e fundit kishte hapur një degë të dyqanit ushqimor të familjes së tij në San Francisko dhe të dy morën një patentë për një palë pantallona të forcuara me perçina.

Shumë shpejt Dejvis u transferua në San Francisko dhe prodhimi në masë i pantallonave me perçina nisi për herë të parë. Strauss drejtoi biznesin, ndërsa Davis u bë menaxher i prodhimit. “Ai ishte personi i ngarkuar për t’u siguruar që pantallonat të kryenin atë funksion“, thotë Nancy Davis. “Ai ishte personi që dinte se si duhet të funksiononin këto pantallona“.

Biznesi eci shumë mirë ndërsa pantallonat zhdukeshin nga raftet. “Strauss po ia dilte mjaft mirë në sjelljen e mallrave nga Lindja, por kjo ishte diçka shumë e mirë sepse nuk ishte nevoja të sillte gjithçka. Ai mund t’i prodhonte atje, dhe kjo shkurtonte shumë kosto“, thotë Davis. “Ai nuk i bëri thjesht xhinset, por kjo ishte gjëja kryesore që ai po bënte, dhe ato u bënë shumë të njohura“.

Thelbësore për emrin e Levis ishte integriteti dhe ashpërsia e pantallonave. Siç shihet në një palë pantallonave në Muzeun e Historisë Amerikane, të bëra diku midis 1873 dhe 1896, etiketa shpreh qartë ” Çdo palë e garantuar. Asnjë nuk është origjinale nëse nuk mban këtë etiketë. ”

Edhe kur patenta skadoi në 1890, Levi Strauss & Co. ishte asociuar me një produkt jashtëzakonisht popullor dhe në rrugë suksesi afatgjatë. Por prezantimi i një cope të re, më fleksibile – xhins blu – për të shkuar me idenë e perçinës doli të ishte kombinimi që do të formonte veshjet amerikane për më shumë se një shekull dhe që vijon edhe sot.

Krijimi i vitit 1890 i stilit ikonik Levi’s 501, në veçanti, bëri të xhinset denim të bëheshin më popullore, duke u zhvendosur përfundimisht jashtë klasës punëtore e duke u përqafuar nga masa në modën e përditshme. “Fillimisht, me Davis, ishin njerëzit që kishin vërtet nevojë për pantallona të dobishme dhe u duheshin të tilla që të jetonin më shumë se të tjerat“, thotë Nancy Davis. “Pastaj kemi të dhëna – që në vitet 1930 – të tjerë, përveç punëtorëve të jakave blu, vishnin xhinse. Ka njerëz që i veshin ato, pavarësisht se nuk kanë nevojë t’i veshin, veçanërisht të rinjtë“.

Në gjysmën e fundit të shekullit XX – dekada pas vdekjes së Strauss në 1902 – xhinset blu arritën një rëndësi të gjerë kulturore. “Ata me të vërtetë vijnë në kulmin e tyre në vitet 60 dhe 70”, thotë Davis. “Gjëja interesante është se ky lloj i veçantë pantallonash, bluxhinset, janë bërë ndërkombëtare,” shton ajo. “Është ajo për të cilën njerëzit mendojnë. Kur mendojnë për Amerikën, ata mendojnë për bluxhinset”.

Burimi: Smithsonian Magazine

Përkthimi: Gazmira Sokoli