Te perzjerat dhe te vjellat (semundja e mengjesit) jane shenja te zakonshme gjate trimestrit te pare te shtatezanise.Hasen ne rreth 50 % te grave, me kohezhgjatje nga java e 6 deri ne javen e 16. Shumica e grave do te qetesohen vete, dhe vetem nje pjese e tyre perkeqesohen duke cuar ne dehidrim dhe me pas hospitalizim te tyre.

Hiperemezis gravidarum prek 2 ne 100 gra shtatezane. Eshte nje gjendje qe karakterizohet nga te vjella persistente, humbje ne peshe (mbi 5% te peshes trupore), ketonuri, anomali te elektroliteteve, dehirim.

Semundja e mengjesit nis zakonisht nga java e 5 -6 e shtatezanise,perkeqesohet, rreth javes se 9, dhe permiresohen ne javen e 16. Rralle mund te vazhdojne shqetesimet ne deri ne javen e 20, dhe ne 5 % te rasteve deri ne fund te shtatezanise. Eshte pare qe grate te cilat kane nauze dhe te vjella ne sasi mesatare kane me pak shance per te bere deshtime apo humbje te femijes.

Si shkak behen ndryshimet hormonale qe shoqerojne shtatezanine, rritja e vlerave te tyre, levizja e ngadalesuar e permbajtjes se stomakut, si dhe faktore psikogjik.

Me shpesh preken grate te cilat kane patur problem te ketilla ne shtatezanite e meparshme, gjate marrjes se kontraceptiveve oral apo ato qe vuajne nga semundje traktit tretes (refluks, ulcer).

Kur duhet kerkuar ndihma mjekesore?

– Nese shfaqen shenja te dehidrimit, urinim i rralle, urine e erret, keputje pamundesi per te ndenjur ne kemb.
– Te vjella te shpeshta, ose te shoqeruara me dalje gjaku.
– Dhimbje apo krampe te fundit te barkut.
– Nese behet e pamundur te mbahet asnje ushqim apo leng per me teper se 12 ore.
– Nese ka renie peshe mbi 2,3 kg.

TRAJTIMI

Trajtimi gjate shtatezanise ka per qellim lehtesimin e gjendjes se pergjithshme, ti japi mundesi gruas te ushqehet me mire dhe te mos humbi ne peshe.

Ndryshimet dietike

– Te shmangen ushqimet qe perkeqesojne te perzjerat.
– Te merren ushqimet ne sasi te vogel,me para se te nisi urija, duke shmangur boshatisjen e stomakut.
– Midis vakteve te pihen lengje te ftohta, te kthjellta,apo limonata. ne sasi te vogla dhe te shpeshta.
– Te merret ere limoni te freskte, portokalli, mente apo te perdoren difuzor vajor me keto aroma.
– Te shmangen dhomat e tejmbushura, ererat (parfume, kafe, ushqime, duhani)
– Te shmanget te nxehtit apo lageshira e madhe, zhurmat.
– Levizjet vizuale apo fizike
– Ushtrimet fizike te teperta
– Ushqimet e embla, pikante apo me permbajtje yndyrnash.
– Pas marrjes se ushqimeve nuk duhet te shtrihen me pare se 30 min, dhe te shmangen ndryshimet e menjehershme te pozicioneve.
– Larja e dhembeve pas ngrenies mund te ndihmoje ne parandalinim e simptomave.

Preparatet : jane efektive ne shumicen e grave dhe te jane jo te demshme.

– Vitamina B6 dhe Doxylamine se bashku apo te vecuara reduktojne te vjellat
– Antihistaminik te tipit : diphenydramine, meclizine
– Prometazine nen formen e tabletave, solucioneve, injeksioneve apo suposteve.Mund te meren cdo 4 ore, dhe kane si efekte anesore tharje goje, e me rralle kontraktura muskulare.
– Metoclopramide (reglan) i cili pershpejton zbrazjen e stomakut. Merret ne formen e tabletave, solucioneve apo injeksioneve, 30 min para cdo vakti dhe para gjumit.
– Ondansetron (zofran) merret zakonisht nga goja ose injeksione cdo 8-12 ore.

Nese eshte e pamundur te mbahen ushqimet apo lengjet, mund te merren likide intravenoze, dhe ne rastet me te renda mund te kalohet ne ushqim me sonde nazogatrike.

Acupunkture dhe acupresion: per te kontrolluar keto simptoma mund te pedoret akupunkture ne piken 6 P6 ne kycin e dores, per te kontrolluar te perzjerat, ndersa akupresioni aplikohet me dore ose me band te kyci i dores.

Ginger. (ginsening) eshte ushqim qe perdoren ne guzhinen aziatike si dhe mjekesine popullore per crregullime te tilla sikur dyspepsia, te perzjera te vjella, konstipacioni, fryrje te barkut, inflamacione te gingivave, ethe, apo hipertension.

Ginger mund te jete ne formen e ekstraktit, shurupit, apo kapsulave.

Marrja e 1 gr ginko (e ndare ne 4 marrje 250 mg) se bashku me vitamin B (piridoksine) eshte efektiv ne reduktimin e ashpersise se simptomave por jo ne uljen e numrit te te vjellave.Perdorimi i ginkos eshte i sigurt por duhet patur kujdes ne pacientet qe perdorin terapi antikoaguluese, ne ulcerat gastrike, dhe ne personat me rrezik te larte per obstruksione te zorreve.

Hypnoza. eshte pare te jete efektive ne trajtimin e te perzjerave dhe te vjellave, gjate shtatezanise por duhen studime te metejshme per ta bere te aplikueshem ne praktiken e perditshme.

SEMUNDJA E LEVIZJES

Eshte pergjigje anormale ndaj levizjes se vertete, te perceptuar apo te anticipuar te shkaktuar nga levizja e makines, trenit apo aeroplanit, anijeve dhe shpeshhere edhe ne personat qe vezhgojne anijet.Simptomat perfshijne te vjella, simptoma, gjendje te dobet, marrje mendsh, djerse te ftohta, corientim, lodhje.

Keto simptoma ndodhin si rezultat kryqezimit te gabuar te sistemit viziv, vestibular dhe proprioreceptiv.

Trajtimi medikamentoz: perfshin patch transdermale me skopolamin, patch antikolinergjik te vendosur pas veshit 8 ore para udhetimit, me efekt 6 deri 8 ore.Mund te perdoren dhe antihistaminiket sikur : dimendhydrinate, meclizine, dhe cyclizine,por kane si efekte anesore sedacion, demtimi te njohjes, dhe interferojne me funksionet jetesore.Tipi i mjekmit duhet pershtatur me kohezgjatjen e udhetimit dhe qellimin e tij.

Trajtimi jomedikamentoz : keshillat per te reduktuar semundjen e mengjesit jane : te shmangen ushqimet e yndyrshme, djegese, piper. te hahen vakte te vogla dhe te shpeshta, te ruhet hidrimi me lengje sipas shijes, perdoren ginko, akupunkture dhe akupresion.Te perdoren teknika respiratore dhe relaksimi, terapia konjuktive. Perdorimi i muzikes relaksuese eshte shume i keshilluar.

Artikull nga Dr. Kozeta Mustafaraj

Klinika gjinekologjike “Dr. Kozeta”
Nr tel: +355 68 231 3410