Prolaktinoma është një rritje, ose tumor, në gjëndrrën e hipofizës që bën që hipofiza të prodhojë shumë nga hormoni i prolaktinës.

Prolaktina prodhohet nga gjëndrra e hipofizës për të stimuluar prodhimin e qumështit të gjirit tek gratë gjatë shtatëzënësisë dhe pas lindjes së një fëmije.

Prolaktinomat janë lloji më i zakonshëm i tumorit të hipofizës. Ato ndodhin më shpesh tek gratë e rritura, por ndodhin, më rrallë, tek fëmijët dhe adoleshentët, si djem dhe vajza.

Prolaktinomat zakonisht janë të vogla dhe beninje, që do të thotë se në përgjithësi nuk janë kancerogjene. Shumica nuk rriten, por disa mund të bëhen mjaft të mëdha për të ushtruar presion mbi nervat dhe indet e trurit pranë hipofizës, përfshirë nervat optikë.

Shkaqet e prolaktinomës

Në disa raste, prolaktinoma shoqërohet me gjendje të trashëguara që çojnë në formimin e tumoreve në hipofizë dhe gjëndra të tjera. Në raste të tjera, asnjë shkak nuk mund të vërtetohet.

Studiuesit po punojnë për të kuptuar nëse prolaktinomat dhe tumoret e tjerë të hipofizës shkaktohen nga mutacione gjenetike, anomalitë hormonale, ose një kombinim i këtyre dhe faktorëve të tjerë.

Shenjat dhe simptomat e prolaktinomës

Simptomat e prolaktinomës ndryshojnë me moshën dhe gjininë dhe me madhësinë e tumorit.

Simptomat mund të përfshijnë:

• Puberteti i vonuar si tek djemtë ashtu edhe tek vajzat
• Periudhat menstruale të çrregullta ose mungesë të tyre
• Hipogonadizmi (prodhimi i zvogëluar i hormoneve seksuale)
• Shkarkimi i qumështit nga gjinjtë, nuk shoqërohet me shtatzëni ose gjidhënie
• Probleme të shikimit
• Dhimbje koke

Prolaktinomat kanë tendencë të bëhen më të mëdha tek djemtë, kështu që simptomat e problemeve të shikimit dhe dhimbjeve të kokës janë më të zakonshme tek djemtë që kanë këtë gjendje. Këto simptoma shkaktohen nga presioni mbi trurin ose nervat optikë.

Prolaktinomat e mëdha mund të ushtrojnë presion në hipofizë dhe të ndërhyjnë në prodhimin dhe lirimin e hormoneve të tjera. Kur kjo të ndodhë, mund të shfaqen simptoma të tjera, përfshirë rritjen e ngadalësuar.

Prodhimi i tepërt i prolaktinës i shkaktuar nga prolaktinomat gjithashtu mund të çojë në humbjen e dendësisë së kockave, megjithëse kjo zakonisht nuk çon në thyerje më të shpeshta të kockave tek fëmijët dhe adoleshentët.

Testimi dhe diagnoza për prolaktinomën

Hapat e parë të mjekut do të jenë kryerja e një provimi fizik dhe marrja e një historie të plotë mjekësore. Nëse informacioni nga provimi dhe historia sugjeron mundësinë e prolaktinomës, mjeku mund të urdhërojë teste shtesë diagnostike. Këto mund të përfshijnë:

• Testet e gjakut për të kontrolluar nivelet anormale të prolaktinës dhe hormoneve të tjera
• Testet e vizionit për të kontrolluar shenjat e presionit në nervat optikë
• Imazhe të trurit duke përdorur imazhe rezonancë magnetike (MRI) ose tomografi kompjuterike (CT)
• Testet e vizionit, veçanërisht nëse një tumor i madh gjendet përmes imazheve të trurit, për të kontrolluar shenjat e presionit në nervat optikë

Trajtimi i prolaktinomës

Prolaktinomat trajtohen me ilaçe të quajtur agonistë të dopaminës, të cilët zvogëlojnë sekretimin e prolaktinës dhe, në shumë raste, zvogëlojnë madhësinë e tumorit.

Operacioni për heqjen e tumorit mund të konsiderohet, por vetëm nëse ilaçet nuk funksionojnë ose shkaktojnë efekte anësore serioze. Kirurgjia përdoret rrallë në trajtimin e prolaktinomave sepse agonistët e dopaminës janë shumë efektivë.