Nga Aurel Plasari

Një shënim shkollor

Athua se duke përfituar nga situata himnologjike e Pashkëve, një figurë e sektit rilindës i paska vënë shefit të vet Edi Rama etiketën e mashtruesit të madh duke e mbiquajtur “Odisé” të sektit në fjalë. Është etiketim emancipues, në mos për ne që ia njohim këtë status shefit të tij, e pakta për do veprimtarë të sektit që ende munden të mos kenë dijeni se në historinë e kulturës botërore Odiseu – ose Uliksi – personifikon pikërisht mashtrimin, gënjeshtrën, rrenën.

Jo më kot poeti i sotëm surrealist i nxori Odiseut te pragu i konakut Penelopën, e cila e priti me këmbët e para duke i kërkuar llogari: “Ku ishe gjer tani?… Në Luftën e Trojës?… Po Agamemnoni i Klitemnestrës ka vite që është kthyer në shtëpi dhe tani i ka mbirë bari…”. Afërmendsh që ajo grua e vuar nuk mund të ishte aq fyçkë sa të pranonte mashtrimet me Circe, me Polifemë, me Shkillë e Karribdë, e më the të thashë.

Pa pritur që mashtrimet dhe gënjeshtrat t’ia kuptonim ne modernët, qysh në shek. V para erës sonë Pindari te ‘Nemeenat’ e kishte të qartë ç’mashtrues dhe gënjeshtar ishte Odiseu (VII, 20-23). Mbas tij Hesiodi te ‘Teogonia’ i emërtoi thënat e thashat e tij ashtu siç e meritonin: “ψευδεα πολλά”, d.m.th. “gënjeshtra të shumta” (vargu 27). Si i tillë është trajtuar Odiseu edhe në antikitetin latin: “fandi fictor Ulyxes” e mbiquajti Virgjili tek ‘Eneida’ (9.602), çfarë do të thotë në latinishten e kohës së tij mashtrues i madh, mjeshtër i rrenës. Në këtë kuptim togfjalëshi “gënjeshtrat e Uliksit” përdoret sot rëndom në debatet sociale e politike.

Për ata që nxënë nëpër shkolla poema mbi Odiseun vlerësohet pikërisht sepse tematizoi çështjen e gënjeshtrës, madje për një realitet të caktuar në të cilin ajo mund të bëhet edhe “vlerë”, duke qenë e lavdërueshme. E lavdërueshme në kuptimin që të gënjyerit përbën një art të mirëfilltë, kërkon inteligjencë të rrafshit të lartë, koherencë të plotë, kujtesë shumë të mirë për të mbajtur mend ç’ke gënjyer dje që të mund të vijosh të gënjesh edhe sot

Nuk është për t’u habitur që këtë kontekst sugjerues të ketë edhe orvatja himnologjike e vartësve për t’i vënë Edi Ramës etiketën e “mashtruesit të madh” të huajtur nga Odiseu.