“Rrëshirë e zezë”, cikël me poezi nga Agron Tufa

Hyrje

Të gjitha do t’ua rrëfej,
përveç një sekreti të vockël,
në qoshk të të cilit qan
një kafshë e madhe.

---

1. Bibliotekë ekzili

Bibliotekë ekzili, e një gjuhe që nuk e njoh.
Rafte të mbushna me libra të blemë lirë,
të falun, të qitun jashtë shtëpive.

U bana strehë në këto rafte, mes të cilëve tash,
netëve t’pagjuma, endem i përhumbun
si një shaman në kërkim të shpirtnave;
u kall vështrimin pyetës shpinoreve, titujve
me një dilemë të pezullt në mendje.
Po librat saorë ngjishen mbas njeni-tjetrit në rafte –
japin me kuptue: “nuk do të bahmi kurrë të tutë!”

Duhet kohë, them. Shmang vështrimin. Duhet kohë,
shestoj me vete, me folë, me u marrë vesh,
ashtu siç bajnë burrat me gratë e hueja,
të pashmangshme.
Më sëmbon sakaq ekzistenca
e braktisun e bibliotekës sime në Tiranë,
ndjesia ime, si e një anijeje të ankorueme
me spirancë në brigje të sigurta, të kuqërremta,
të veshuna me një vjeshtë të begatë dijesh
me fruta t’pamorta.

A s’asht njëmend kështu, o të ngjashmit e mi?
Qiejt tanë janë biblioteka.

Do kisha dashtë me u shkimbë në prehnin
e Sofisë time qiellore në Tiranë, mbuluem
me vëllime të trasha klasike, enciklopedi,
fashikuj poezish e traktate, midis një kuvendimi
joshës, pambarim, tue u fikë kadalë
si kandili në përpëlitjen e mbrame.

Por tash më duhet me shpikë një vete tjetër,
një tjetër jetë, derikur ta zbus këtë grue të egër,
të panjohun e të ftohtë, që fati ma shtiu për short.

Bex, 1 nëntor 2020

---

2. Pjesa e tretë e Don Kishotit

Kufomë me tru të kthjellët
pas verbimit të iluzionit të fundit,
ti hap sytë, më në fund, dhe kupton
se gjendesh në shtratin e hjekës,
në shtëpi, lavdi Zotit,
bash në Mançë.

Fërfëllon shtatit tënd
brendësia e kallamit bosh,
që aq shumë e pate cfilitur
me palcën e zjarrtë
të ëndrrës kokëkrisur
mbi shpinë të Rosinantit.

Tash, me shpirt të esëllt,
paksa të ngashëryer –
të duhet t’u buzëqeshësh
gjindve përreth shtratit –
Priftit, Berberit dhe Sanços,
Kalorësit të ri Samson Carrasco
(atij që të mposhti) dhe padyshim –
mbesave të tua lënesha.

Saora ti prek me mend të vërtetën,
se për ta ti ke qenë gjithmonë një pengesë,
një barrë e lodhshme, e urryer,
një fluturak i çartur me flatra verbuese…
Kupton se si, mandej, u mblodhën, si u besatuan
farisejt e tu të dashur
dhe t’i prenë…

Ti kollitesh, kollitesh dhe mes kollitjesh pyet:
“Ç’është, nga vjen kjo erë e rëndë kështu?” –
(ndonëse e njeh mirë erën e shkrumbit të librave).

Ndrëkohë kujtesa jote e regjur
rreh t’ia qëllojë: ç’është thënë,
ç’këshillë kanë dhënë urtakët e lashtë me u ruejt
nga dashuria e dhimbsuria e vërtetë, por vrastare
e farisejve të tu të shtrenjtë?

Mungesa e përgjigjes të çmerit.
Mandej fill – troku i ngutshëm i ankthit
me shtiza vezulluese mes gishtash virtuozë
nxiton të thurë një mjegullishtë të dendur,
një re qumshtore, që të të fshehë sërish prej tyre,
kësaj here padukshëm, përgjithmonë,
në një aventurë të re, të cilën
asnjë Cervantes s’do ta shkruajë dot.

2022-2023

---

3. Baladë për kthimin në shtëpi

Lëpihet qelqesh hën’ e zbehtë.
Ç’po mih një kthetër në sepet.
Këtu, pa kthyer tash sa vjet
në shpi të nanës mbetun shkretë,
kush paska hyrë? Kush do të jetë,
që mih kjo kthetër në sepet?

E hapa portën në mesnatë,
pa pipëtirë asnjë kanatë
me drojen se mos zgjoj ndokënd
dhe mbajtja vesh heshtjen e rëndë,
teksa mësoj me terrin sytë
veç me pak dritë në superdritë.

Marrtaz shqova paksa muret,
mandej u shfaqen gjith’ konturet
që syri im i veshi vetë
me plus-minus identitet
gjer u lëshova në divan.
Erëmon përreth diç si temjan.

I mbylla sytë të shoh më mirë
ç’më fshihnin vitet bërë fir,
prejsè e ambla ime amë
doli pa kthim prej këtij pragu –
kur një gërrvimë e një rropamë
ia dhanë së larti nga çardaku.

Brofa vrik e mbajta vesh.
“Ç’të jetë?” – hamenda. Bën vaki
kësaj mesnate që të ndesh
të tjerë bujtës në shtëpi?
Marr shkallët ngjis e befas step:
rrëmon një kthetër në sepet.

Përnën çardak, në kat të dytë,
në odën e së amblës amë
qenë qitë speti pirg stolitë
dhe kthetra mihte me rropamë
sikur andej shkepte mëlçitë –
krejt rropullitë e s’ndjerës nanë.

Shituar mbeta mu në prag
me morsë ndërdyshje i mbërthyer –
mes frik’ e mllefi zemërak
pashë gjithçka me sy të shqyer,
si fekste pirg’ i verdhë në cep
dhe mihte kthetra në sepet…

Me vite larg kësaj shtëpie
qëkur iu kthye qiellit nana,
si t’i besoj kësaj shajnie?
Mos i zë besë çka ndriçon hana?
Dhe ndjej se as nuk iki dot
mbuluar prorë me turp e ndoht.

Do t’ketë qenë vrull prej pantere
mbi prenë e pyjeve mesvere
kërcimi im me thonjtë në fyt.
Dhe çjerrje, klithma gjer tek yjtë…
gjer kur një krismë përposh buçiti –
gjëmim i mbytur dinamiti.

Pashë jetën të më hiqej osh…
I errët gjaku që përposh
rrodhi dhe veshi stolitë.
Tash nga tavani s’ua shqis sytë
tek ikin hapat nëpër shkallë…
Mbeç as i vdekur, as i gjallë.

16-17 prill 2020

4. Credo e re

Tespihe të verdha lotësh duhet
të derdheshin në këtë radhor; plumb
i shkrirë fjalësh të njelmëta – përderisa,
i shtangët e gojëlidhur ke ngrirë
në epokën tënde akullnajore; –

përderisa mendimi bën cirqe të rrezikshme
dhe në zgavër të trurit vërtit pa zhurmë
mokrra të rënda, të padukshme, e ti,
çdo ditë të Zotit mbush thasët
me blojen e tyre të zezë…

Ç’bukë do të gatuash me këtë magje?
Për sa udhë? Për sa ditë? Për sa shekuj?
Vilarë të rubintë gjaku të freskët duhet
të derdheshin çurga në vargje,
përderisa lëkura e realiteteve u ntrash,
zuri luspë e korracë,
dhe aq larg po na shpie
pa gjurmë pas vedit,
ndonëse pritë i kemi zënë përtej yjesh
me sy të ngjeshur në teleskopë galaktike.
Dhe vrer, vrer jeshil
duhej derdhur mbi fletën e bardhë,
përderisa zemra e topitur
rreh e zvetënuar
brenda muzeut të qenies
tek përsërit pa prà jehun
e gjëmës së fundit.
E ç’dreq poeti na qenke
kur s’je në gjendje
ungjillin tënd ta shkruash
me vena të hapura mbi letër
dhe burrninë e fundit ta qesësh
në bedenat e së pamundurës?

2022

---

5. Lëngatë

I sati mëngjes po zbardh sot mbi botë?
Të satët prej yjeve dolën faresh lart?
Kjo lakër e brymtë hëne, sa herë u kap mat
zgripeve të qiejve nga ylli i mbramë?
Rëndësi kanë pyetjet, jo dhe aq përgjigjet.
Përgjigjet janë si dijet që kurrë s’hyjnë në punë.
Ato janë shmangie prej zjarri që digjet
shpirtrash të sfilitur, kurmesh të sëmurë.

2022

---

6. Elegji vjeshte

Pllanga të zjarrta, të verdha, të kafta –
gjethajat mbi park, mbi asfalt –
e njomin me bojëra pasteli tetorin
nën qiellin ngjyrë kobalt.

Koha si lumi më merr shpinëkthyer,
por shpina nuk ndjen, nuk sheh.
Po shkimbet kjo vjeshtë e zhyer në ngjyra
dhe çadra e gjetheve u shkreh.

Krejt ngjyrat u fikën. Tash rrjedha më merr,
më shtyn, më dëbon me pahir.
Shndërruar në Janus përgjatas i prerë
shoh vetëm me njërën fytyrë –

si zgjatet e shkuara – një vazhdë e vetme
dhe rrudhat që shtohen si krimba.
Fytyra e prerë të ardhmen s’e ndjen;
Fytyrë nuk bëhet dot shpina.

Koha si lumi më merr shpinëkthyer,
por shpina nuk ndjen më, nuk sheh.
Të gjitha rrëketë teptisën të fryra,
gjethnaja si çadër u shkreh.

Ç’luledhimba ky dimër do të na çelë,
të reja, të fshehura në lumë?
S’di në do mbruj një këngë aq të thellë
t’i fashis e t’i vë në gjumë…

Tetor 2020

---

7. Farë e ëmbël shprese

Farë e ëmbël e pashpresuar shprese!
Imcake, e padukë, ti pulson në tëmtha –
zjarr përfytyrimesh mbi Mollën e Adamit,
që dot se kapërdin shukun e dëshpërimit.
Unë të ndjej farëz shprese, por s’të shquaj,
as kur sytë e mi i zmadhoj me burma.
Mes oqeanit qiellor – fije pupulake reje,
apo farë sinapi diku përreth meje?
Të isha kolibër sqepmprehtë,
të të sqepoja, të të mbaja nën gjuhë,
t’u jepja vrull flatrave të mia
dhe me një vrujim të dehur t’i shkapërceja
të gjitha degëzimet e Stiksit…!

8.5. 2022

---

8. Fantazmat

Këto shtëpiza në rrëpirë,
mbërthyer thonjsh – mish e gjak,
tek farfurijnë në errësirë
si bukurezat në çardak –

fshehin fantazma në çdo cep,
paluar raftesh, ndër sergjenë,
ku i grin mola tash sa vjet
dhe zgjohen jerm kur gjindja flen –

dhe nisin sillen kuturu,
ndërmendin pengjet që kanë lënë;
dhe sapo kthjellet agu blu,
i kthen sërish aty ku qenë.

Dhe shtat hedh mosha tinëzisht.
Fëmijët rriten. Përreth vedit
fantazmat plaken, natyrisht,
gjersa t’u dalë vetvetja qejfit.

13.04.2020

---

9. Në cilën anë?

Tan natën e lume nata shfryu borë…
Mëngjesi i kthjellët me qiej kristalinë
na gjeti buzë lumit. Prej aty
me sy t’paarmatosun
nuk qe zor me dallue
matanë lumit
legjionet e kampit anmik
t‘rreshtuem në centurione.

O ti, fli e qiellit,
rrafshultë e përborun –
na e beko gjakun e derdhun me sakica
për Patrie!

Me shêjin për sulm,
lumi ka me rrjedhë,
bora ka me u ndezë prush
e anëpëranë,
e gatshme për penelin e piktorit.

Por në bunacën para ploje
dëgjohen shfletimet e blloqeve,
kërcitja e shpalosjes së hartave,
cijatja metalike e burmave
të kamerave, fotoaparateve,
provat e lidhjes direkte në mikrofon
me studiot televizive
dhe mbi të gjitha shtrëngimi nervoz
i rripave të pajimeve, çantave,
ngjeshjet dhe zhveshjet e shpatave prej milli,
me sy të fiksuem për qiell.

Vonohet shenja e msymjes.
Kush ka me sulmue i pari?
Dy fajkonj përleshen në qiell
mbi lumë, midis dy ushtrive:
sytë e dy palëve janë mbërthye mbi ta
dhe fikthet në grykat tona tashma
janë pistonë të çmendun ankthi:

Në cilën anë
ka me ra shyt përdhe
fajkoi i vdekun?

Bex, Janar, 2022

---

10. Matanëjetë

Fill mbas vdekjes teme – apo ma kjartë –
mbas kalimit në Matanëjetë –
pata nji përballje të ashpër me realitetin
e premtimeve të papërmbushuna.

(Nuk di pse qeshë hapë aq gjanë në gjallje
tue i qitë mendjesh krejt
sinoret e cungueme
të jetës sonë cubele
me fill në tokë
e gërshanë në qiell).

Vjetin e parë mbas deket
s’e pashë nji ditë t’bardhë:
dobsitë e mia qenë të tana premtime,
e premtimet – ftyra gjindsh
që m’qenë dhimbsë.

Tash ata të tanë –
nji vargan i gjatë e i pasosun
rrâjnë zabelesh e tërthoresh,
msyjnë kah vorri im: m’rrethakojnë
me rreshta të trashë e ftyra vramuze,
me duer të shtrime e vajin ndër buzë.

Nuk janë peligrinë rreth vorrit t’nji shenjti
por aradhë parazitësh qarramanë
që i kultivova vetë nd’atë jetë.

Tan jetën e lume njeriu dashka me u përpjekë
me pasë nji dekë krejt për veten.
E unë shumë urti po i nxa mbas deket.
Tash që e nxuna kët’ urti të hidhun,
asht tepër vonë… E me sa duket
vetë Amshimi n’visoret e Parrizit
m’asht marrë peng.

Mbetet, po thonë, dhe nji mundsi e prapë:
me u ngritë lugat! Me kapërcye
edhe nji herë nd’atë jetë,
me ua shti lëngjyrën bjerrakohsave,
me i ç’mësue prej dobsive t’mia,
me e lâ vedin
e me kthye me vdekë
siç vdiset.

Premtimet ndaj vedit s’po i zamë n’goje…

Bex, janar 2022

---

11. Diskurs

…Nuk flas me ty, që të “sqarojmë pozicionet”,
pikëpamjet, versionet…
Por që ti të mos kesh asnjë pozicion,
që këmbët ty mos me të zënë dhé,
që në fushë zbuluar të jesh shenjë
për t’u marrë nishan me pistolet’ sportive
ose thjesht: me hark, shtizë, popla, rrufe,
shkrumb të bëhesh – mish që përpëlitet –
pré e tekave të mia mizore, sepse
duhet likuiduar çdo grimë kundërshtimi,
oponenca, arti, shkenca…
me çdo lloj çmimi! Madje pa referenca
të mbetet tërbimi. Tërbimi, tërbimi,
që si dem i verbër merr turr në arenë
pa e ditur shkakun. Pa e ditur „psenë“.

---

12. Një jerm i vjetër

Kjo ngjyrë e kërthneztë
qielli t’mëngjestë –
salmon i presuar –
i vishet – llastik
një jermi tipik
që pata jetuar.

Ngado flatrojnë gala
pyllit me hala –
Gargarë –
ga-ga-ga!
Asgjë më nuk kthehet…
dhe as nuk rrëfehet,
se gjuhë nu ka –

me shprehë poshtërimin,
pengun,
përçmimin
dhe vragën që la.
O Kohë! O gala!
O fshesë në kujtesë,
o vdis, o të vdes…!

03.13.2020

---

13. Ka diç që s’të bind…

Ka diç që s’të bind në këto pamje, në shije, në aromë.
Ka diç që s’të bind në vërtetësinë e sendeve në dhomë.
Ka diç që s’të bind në arkipelagët pluskues të reve n’ajri.
Ka diç që s’të bind në rroba, lëkurë, rropulli.
Ka diç që s’të bind as në të vështruar, as në të prekur.
Ka diç që s’të bind në të qenët gjallë, në të qenët vdekur.
Dhe bindja që s’bind përhap paprâ metastaza e gjëndra
Sepse diç që s’bind është kallur në hamendje dhe ëndrra,
Pushton me dyshime karteziane ekzistencën mbarë –
Tok me pasionin tënd të topitur atdhetar.
Dhe bindjen që s’bind s’e di në e ke mallkim apo prikë,
Sepse ka diç që s’bind… dhe pikë.

Ka diç që s’të bind në plasaritjen e agut me vesë.
Ka diç që s’të bind në poteren e dalldisur me shpesë.
Ka diç që s’të bind në shkreptimën e diellit të ri.
Ka diç që s’të bind nga zërat e zgjimit në shtëpi.
Ka diç që s’bind qysh në të parën përshëndetje
Dhe s’të bind, pas kësaj, as fjalë, as buzëqeshje.
Dhe bindja që s’bind e bën ditën të gjatë – Golgotë
Me kryqin e rëndë që bart ta shpiesh në Kuotë
Gjersa të sosësh me frymë, para se të bjerë terri
Por dhe Kuota dhe terri s’të bindin njëheri
Dhe kryqi ku varesh e ku tash kullon gjak –
S’të bindin aspak.

---

14. Elegji e pamundur

I

Duhet trilluar, ormisur i tillë truk i rrallë,
sa mes të gjallësh, të ndjehesh gjallë.

Gjeje pra ku fshihet këtë truk të thekur…
dhe pse mes të vdekurish je një i vdekur.

Sepse ti, për të gjallët, s’ke pikë rëndësie.
Për ta ishe hije. Do të mbetesh hije.

Të vdekurit nuk i prek ky truk, kjo përrallë:
Ata mes të gjallësh ndihen dhe më gjallë.

Mos ndoshta pra kot je duke u rrekur?
Pse s’provon të rrish i gjallë ndër të vdekur?

Po prapë vras mendjen: s’do të qe më mirë vallë
Të mbeteshe një i vdekur ndër kaq shumë të gjallë?

Ah, njësoj beterr të rënden të dy palët!
S’gjen prehë te të vdekurit, s’gjen prehë te të gjallët!

II

Ditët le t’rreshtohen radhë si qivure
në Varrezën tonë mbushur me «sikure»;

në Matanëjetë prapë do ëndërrojmë,
sikur sapo zgjohemi, sikur dëshirojmë

një Fillim të ri, një rikthim të dytë
që ta rrisim veten njësh me utopitë.

Të droguar rëndë me at’ eliksir,
veten do përkundim në tjetër delir –

sikur pengjet tona do përmbushen shqim,
gjer Matanëjeta t’bjerë në dëshpërim.

2022

---

15. Rrëshira e zezë

Ti je prore në oborr, në bedena, në karakoll, me sy të ngjeshur në tejqyrë – andej nga pritet rëndom shfaqja e armikut në horizont; grupet e maskuara si bujtarë, si lypës endacakë; e hordhive të rrezikshme që mësyjnë, etj., etj. Është mirë t’i keshë në vrojtim. Është mirë t’i mbash nën shenjën e harkut të tendosur, nën hobé gurësh, nën vrullin e mëzdrakut, vërvitjen e topuzit.
T’i dërmosh mizorisht para se t’kenë shkelur truallin tënd.
Para se gjëma e huaj t’u avitet e të mësyjë portat e tua. Është mirë syrin ta kesh fajkua.
Ndaj përforcon ledhet, ndërron rojat, stërvit qentë të nuhasin së largu erën e huaj.
Stërvit zogjtë t’u bien qark me elipse inspektuese rrethinave.
Mban nën kontroll të rreptë tokën dhe ajrin rreth fortesës – madje dhe lumin përposh që nuk përcjell vetëm ujin e borës së shkrirë të majave, por dhe peshq, peshq të panjohur, të rrezikshëm.
Je i qetë, i kënaqur, meditativ pothuaj, i sigurtë me pamjen përpara, i sigurtë për paqen rreth Fortesës; brenda mbretëron idila e qetë familjare, paqja e ëmbël dhe dashuria e mistertë, e ndrojtur, fjalëpakë, që rrjedh e rrëkëllehet nënshtrueshëm në damarët e tu me butësinë e kadifenjtë të verës së re.
E gjumi yt, hera-herë drithërohet prej hijesh e njollash, si një hartë e vjetër lufte.
E zhubrosur. Duart e tua nervoze tradhëtojnë pikërisht në vende enigmatike komplotesh të paqarta.
Gjumi, si gjumi… Shakrrëzime ëndrrash. Mbase prej gjithë asaj syçeltësie në horizontin jashtë Fortese.
Dhe ditët përsëriten me zgjatimin e shikimit përpara:
“A mos patë dikënd të afrohet?”
“Jo, kryezot; askund frymë e gjallë!”
Venë e vijnë obortarët, pazhët, shërbëtorët.
Pas shpinës tënde bie mbrëmja, ndizen shandanët, luhet muzikë.
Qeshet e festohet. Po ani… Le të mos pushojë hareja atje. Se… përse po bën sogje?
E prapa krahëve, atje brenda, gjithashtu vigjëlon dikush nga të tutë.
Prapa Fortesës, atje, dikush ka patur kohë të bollshme ta krehë, ta lëmojë, e mandej, pak e fije ta gudulisë, ta kashaisë pelën tënde, t’ia hipë e t’ia mbysë hingëllimat me pëllëmbë.
Ka kohë që kalëron mbi të me një galop të makthshëm, turbullues e të zjarrtë.
E çdo ditë, çudi si s’pëlcasin prej dehjes dhe muret e trasha të bodrumit të errët.
Vështrimi yt platitet me vijën e horizontit.
Po kurrësesi të rrokë muret e bodrumit që kullojnë rrëshirë të zezë.

29.04.2021

---

16. Balada e ikjeve dhe kthimeve

Kjo kullë e grymët në krye të katundit,
Tepara nisi bijat, mandej, birin e fundit.

Me mote nëpër botë, ku tek e ku dyshe,
U kthyen ja, vashat, shndërruar – dallëndyshe.

Mandej kthyen djemtë tek e tek e trumba,
Shndërruar, dhe ata, në tufa me pëllumba.

Të ndryme gjetën kullën. Prindërit – në varreza.
Qark mureve në muzg vërtiteshin bukureza.

Të hynin s’iu desh: se s’kishte frymë njeriu.
Por shpirtrat e tyre që kuptohen vetvetiu,

U dyndën të sillen rreth kullës palë-palë,
Dallëndyshe e pëllumba si njerëz të gjallë –

Me çvit-çvit, gugatje, si motit ndër shpërgenj,
I pritën nanë e babë – dy garguj të mëdhenj.

Rreth kullës, trumba-trumba, kundrohen në mëhallë:
I vdekuri me të vdekurin, i gjalli me të gjallë.

18.04.2020

17. Poeti

Si ajo boriga pilirake në breshta
së cilës i hapin me sëpatë një kllapë të thellë plage…
dhe e lënë ashtu, me muaj, me shakullin për trung,
derisa dhimba të ketë kulluar e shterrë
në lotë rrëshire…

Sa më e madhe kllapa,
aq më e shumtë rrëshira…

---

18. Ka trishtime t’pamorta…

Ka trishtime t’pamorta që të lënë pa gojë,
përfund netësh-pus, s’ka ag që t’i zgjjojë –
trishtime-vuve që gjuhën prorë e bjerrin,
si krojet gurgullues kur befas ujin shterrin.

Ç’ka ngjarë me ujin vallë? Ç’tektonikë në mal?
Ku ia prenë damarin që s’rrjedh më uj’ i gjallë?
Mos kanë ndërhyrë diku me skrepa, buldozerë
që uji më nuk rrjedh, që kroi tash ka shterrë? –

mendon në ecejakë rreth e rrotull çezmës
që mbytet tek qet jashtë të mbramen gulfë të lemzës.
Mandej, asnjë firomë. Sall një puhizë mandej
shkund pjalmin e shkretimit pllakosës me gjithsej.

2021

---

19. LUTJE

Ati ynë që je në qiell,
hidhi sytë mbi këtë
tokë që krijove,
dhe pushoji pak ma gjatë
mbi Kunorën e Krijimit Tand.
gjyko, mandej, Imzot: –
a vazhdon me qenë hala
po njajo,
po ai dykambsh i dëbuem,
a mos, përpos
Dorës e Frymës Tande,
përpos argjilës e mishit
ka përzie në landë
duer e frymë
edhe nji Kêns tjetër
i panatyrshëm…?
U shejtnoftë Mbretnia Jote!

Bex, 31 tetor 2020